Vikan - 12.06.1975, Blaðsíða 25

A-DÚR
prédikanir hans, staöhæfingar og
viöhorf, og þar með var draumur-
inn biiinn.
Franz Liszt, pianóleikarinn og
tónskáldi fræga, var George Sand
meira að skapi, enda hafði hún
augastað á honum i mörg ár, en
ástkona Liszts, Marie d’Agoult
var afbrýðisöm kona og gætti tón-
skáldsins eins og sjáaldurs auga
sins. En þótt George Sand næði
ekki tangarhaldi á Liszt, tókst
henni að veiða annað hæfileika-
rikt og fallegt tónskáld i net sitt.
/T..xð 1836, þegar hún var þrjátiu
og tveggja ára, hitti hún Frédéric
Chopin og gerði hvað hún gat til
að lokka hann með sér til sveita-
hússins sins i Nohant. En Chopin
gast ekki að ákafa hennar i
fyrstu. Hann var sjö árum yngri
en hún og kunni mjög illa við á-
kaflynt fólk, hávaða, óreglusemi
og þvaður. Hann þráði stöðugt
heimaland sitt Pólland og fágaða
siðina; sem hann hafði vanist þar.
Hugur hans var stöðugt fanginn
af að veita viðkvæmu fólki, eins
og hann sjálfur var, unun með
pianóinu sinu.
Þegar hann hitti Sand fýrst,
þótti honum konan ekki geðþekk,
og það var ekki fyrr en hún kom
til Parisar i október 1837, að hann
féllst á aðhitta hana aftur. Þá var
hann hugdapur vegna ungrar
pólskrar stúlku, sem hann hafði
gert sér vonir um sem eiginkonu,
en fjarlægðist hann stöðugt vegna
þess að foreldrar hennar kunnu
ekki að meta bliðlyndi og veik-
geðja sál Chopins. George Sand
var reiðubúin að hugga þennan
unga grannvaxna, ljóshærða,
dapurlynda og göfuglynda mann,
sem höfðaði svo mjög til móður-
tilfinninga hennar.
Chopin varð brátt óhjákvæmi-
lega á valdi stjórnandi og afger-
andi persónuleika hennar. Hún
fangaði hjarta hans, að þvi er
sagt er, með þvi að horfa djúpt i
augu hans, meðan hann sat og lék
dapurlega tónlist á pianóið. Hein-
rich Heine, sem þekkti þau bæði
um þessar mundir, skrifaði, að
,,hún hafði fallegt jarpt hár, sem
féll niður um axlir henni, fremur
daufleg og syfjuleg, en bliðleg
augu, svolitið erfitt að greina
skýrt, þvi að George er langt frá
þvi að vera málgefin og nær að
heyra miklu fleira en hún segir”.
Heine segir Chopin „hafa þjáðst
af óeðlilegri viðkvæmni, og hann
tók mestu smámuni nærri sér...
maður skapaður fyrir náið sam-
band, sem lifði mikið i eigin
draumaheimi, sem hann átti til
að gefa öörum hlutdeild i með
snöggum og ástriöuþrungnum
setningum”.
Vegna feimni sinnar þurfti að
fara hægar að Chopin en öðrum
elskhugum George. Enhún hikaði
til að byrja með af tveim megin-
ástæðum. í fyrsta lagi vildi hún
ekki eyðileggja hugsanlegt sam-
band Chopins við pólsku unnust-
una, og i öðru lagi hafði hún enga
gilda ástæðu til að segja skilið við
þáverandi elskhuga sinn, Malle-
fille, nema þá, að hún hafði fleygt
sér fyrir fætur tónskáldsins. Hún
leitaði ráða hjá besta vini
Chopins, og hann tjáði henni, að
trúlofuninni hefði verið slitið
löngu áður. Og henni tókst einnig
að bæla niður séktarkennd sina
fyrir að hafa svikið elskhuga, en
það hafði hún aldrei gert áður.
Aður hafði hún alltaf skilið við
elskhuga sina á hreinskilinn og
opinskáan hátt.
Mallefille komst brátt að ásta-
sambandi George og Chopins og
lét afbrýðisemi sina bitna á þeim
á margan og áhrifarikan hátt.
Loks, i nóvember 1838, fiýðu hún
og Chopin til Mallorca og tóku
börnin hennar með sér. Þetta var
á margan hátt skynsamleg
ákvörðun. Börnin myndu bragg-
ast vel i hlýrra loftslagi, George
fá meira næði til skrifta og Chopin
losna við spennuna og ásakanirn-
ar, sem hann varð fyrir hjá fjöl-
skyldu sinni vegna framferðis
slns. Auk þess var hann ekki
heilsusterkur — þjáðist af þrálát-
um hósta — og hann hafði þvi gott
af hlýrra loftslagi.
Þvi miður varð dvölin i Palma
allt önnur en þau höfðu gert sér
vonir um. t fyrstu gekk allt vel.
Hlý kvöldin á veröndinni, þar sem
þau nutu söngs og gftarleiks, voru
dásamleg,en þau urðu ekki mjög
mörg. Þegar regntiminn kom,
reyndist húsið, sem þau bjuggu i,
vera mjög óþétt. Rakt loftið og
reykurinn frá opnum eldstæðum,
sem þau urðu að hita reykháfs-
laust húsið upp með, hafði slæm
áhrif á heilsu Chopins, og hóstinn
ágeröist. Borgarbúar litu hann
hornauga, og læknarnir töldu
bann hafa smitandi tæringu og
hann yrði þegar að verða á brott
úr Palma. Fjölskyldan neyddist
til að flytja i autt og afskekkt
klaustur, þar sem kringumstæð-
uraar voru jafnvel enn veri.
Samt sem áður tókst Chopin að
ná pianóinu úr greipum tolisins,
og hann samdi töluvert af tónlist,
og sumt af henni er talið vera
meðal bestu verka hans. En
heilsu hans hrakaði. George varð
að taka til við húsverkin —
þvotta, eldamennsku og ræsting-
ar, en þessum verkum var hún
ekki harla vön, auk þess varð hún
að kenna börnunum, jafnframt
þvi sem hún hélt áfram að skrifa.
Þau voru mjög einangruð, þvi að
flestir mallorcabúar forðuðust
þau. Aður en leið á löngu var
Chopin búinn að fá nóg af
Mallorca, og George fannst hann
uppstökkur og illa lyntur. t Paris
gat hann verið bliður, töfrandi og
stundum fjörugur, en lokaður inni
á sjúkrastofu, þar sem hann hafði
ekki samskipti við nema fáa eina,
gat hann valdið henni örvænt-
ingu. Það var eins og andi hans
hefði verið lamaður.
Loks kom að þvi, að þau urðu að
fara frá Mallorca til meginlands-
ins, en ferðin var svo erfið, að
þegar ferðafólkið kom til Mar-
seille, var Chopin orðinn alvar-
lega veikur. Lengra ferðalag
hefði getað orðið afdrifarikt, svo
að George Sand tók þá ákvörðun,
að þau skyldu dveljast i Marseille
um skeið — að minnsta kosti
þangað til heilsa Chopins væri
farin að skána. Þau bjuggu á
hóteli, og George Sand þurfti að
sjá um öll útgjöld vegna dvalar-
innar. Atorka he.inar var aðdáan-
leg. Þótt hún þyrfti að ala önn
fyrir tveimur börnum og hjúkra
Chopin, tókst henni samt að skila
af sér fimmtán til tuttugu siðum
af handriti slnu á hverjum degi.
Heilsa Chopins lagaðist smám
saman, uns hann var aftur orðinn
fær um að miðla „fjölskyldu
sinni” af tónlistargáfum sfnum,
auk músikunnendanna, sem söfn-
uðust saman úti fyrir hótelinu.
1 mai árið eftir var Chopin orð-
inn nógu hraustur til þess að ferð-
ast áfram, og þau lögðu af stað til
sveitahúss George i Nohant. Þótt
Chopin hefði aldrei verið sérlega
spenntur fyrir sveitalifi, voru þau
hamingjusöm þarna, og i Nohant
samdi Chopin nokkur allra fræg-
ustu verk sin — aðra nocturnuna,
þrjá masurka og sónötuna i B-
dúr. Chopin þótti mjög gaman að
spila fyrir George Sand, þvi að
hún virtist skilja það, sem hann
var að reyna að segja með pianó-
inu, og hún hlustaði alltaf af at-
hygli. 1 október þetta ár skrifaði
hann: „Augu Aurore eru dauf —
þauskinavið þaðeitt, aðégspila,
og þá er heimurinn fullur af létt-
leika og fegurð.”
Þau Áuttu til Parisar af fjár-
hagsástæðum, þvi að þótt George
kysi miklu fremur að búa i sveit-
inni, komst hún að raun um, að
allur gestagangurinn i Nohant
varð þess valdandi, að þar var
miklu dýrara fyrir þau að búa en I
París. I fyrstu bjuggu hún og
bömin og Chopin ekki saman i
Paris, en af fjárhagsástæðum
fluttu þau saman i ibúð við Rue
Pigalle og siöar i tvær ibúðir viö
Place d’Orleans. Nú bjuggu þau I
hverfi, þar sem hópur vina þeirra
bjó einnig. Þau hittust á kvöldin
til að njóta tónlistar, upplestrar
og samræðna, og á sumrin fóru
þau öll saman frá Paris til No-
hant.
Llfið var skemmtilegt og við-
burðarikt, og George Sand lifði
öruggara lifi en hún hafði gert ár-
24. TBL. VIKAN 25