Vikan - 19.06.1975, Side 19

móBir, og nii átt þú að fórna öllu
fyrir tsarnið þitt — þú skalt ekki
dirfast að reyna að pota þér
áfram I karlasamfélaginu, sem
tekur engar barnakellingar með i
reikninginn, eða eyða tima og
orku i félagsmálastörf, þú getur i
hæsta lagi leyft þér að vinna á
skrifstofu eða i fiski hálfan dag-
inn, þ.e.a.s. þegar barnið þitt er
oröið nógu stórt, og það er alveg
nóg fyrir þig að skreppa á
kvenfélagsfund einu sinni i
mánuði.
Nú veit ég, að þessu myndu
karlmenn — og fjölmargar konur
einnig — mótmæla kröftul. Þvi
er stöðugt haldið fram, að þjóð-
félagið standi konum opið upp á
gátt, konum sé boöið upp á
fyllilega sömu möguleika og körl-
um. Og þaðeraðmörgu leyti rétt.
Ástandiðer allt annaö en fyrir að-
eins fáeinum árum. Það er til
dæmis ekkert vafamál, að mikið
var reynt til þess að fá konur i
framboö við siðustu sveitar-
stjórnarkosningar. Forkólfar
stjórnmálaflokkanna gengu á
milli kvenna og þrábáðu þær um
að bjóða sig fram, enda var þeim
ljóst,að þeimværi það ávinningur
aö hafa konur i öruggum sætum.
En konurnar treystu sér ekki.
Konum stóðu lika opin sæti á list-
um flokkanna við alþingiskosn-
ingamar. Þær fengust ekki til
þess að bjóða sig fram þar. Og
þaðhefur sannarlega veriö reynt
að fá konur til þátttöku i forystu
verkalýösfélaga og fleiri sam-
taka. Þær treysta sér ekki, jafn-
vel ekki þær, sem yfirunnið hafa
vanmetakennd sina gagnvart
karlmanninum og langar til þess
að láta að sér kveöa.
Hvar liggur þá hundurinn graf-
inn? Hver leggur stein i götu kon-
unnar?
Steinninn i götu konunnar er
inni á heimili hennar. Ég veit
þetta er viðkvæmt mál, en þetta
en nú min niðurstaöa eftir miklar
vangav-eltur, og ég skal reyna að
skýra það aðeins nánar.
Heimilisstjórn, tiltekt, þvottar,
matseld, innkaup, umönnun barn
anna á nóttu sem degi, allt þetta
kemur i hlut konunnar, hvort sem
hún hefur nokkra hæfileika i
þessa átt. Sem betur fer viröist
ungt fólk nú á dögum vera að
vakna til vitundar um það órétt-
læti, sem i þessu felst, og æ fleiri
ungir menn taka þátt i heimilis-
störfum og barnauppeldi, án þess
aö burðast með þá tilfinningu, að
karlmennsku þeirra sé þar með
misboðið. En enn er langt i land,
aö þátttaka karlmanns i heimilis-
störfum sé sjálfsagt mál. Það
heitir enn, að hann sé ,,að hjálpa”
konunni.
Setjum nú svo, að það sé einlæg
ósk karlmanna að fá hæfar konur
til að standa við hlið sér utan
heimilanna, nýta hæfileika þeirra
og menntun á breiðari grundvelli.
Hvað geta þeir gert i málinu? Eöa
kemur þeim ekkert við, hvernig
þaö má verða, að konur njóti sin
til jafns við þá? Skyldu þeir vera
fáanlegir til að taka að sér eitt-
hvaðmeira af störfum kvenna á
heimilunum en verið hefur? Hvað
skyldu margir af þeim körlum,
sem hæst og mest hafa talað um
jafnrétti kynjanna, vera fúsir til
að haga vinnutíma sinum svo, að
þeir geti sinnt húsverkum og
bamagæslu til jafns við eiginkon-
ur sinar? Eru þeir reiðubúnir að
vera heima og taka að sér störf
konunnar, næst þegar hún þarf að
fara á fund?
Viö vitum öll — eða að minnsta
kosti konurnar vita allar, hvernig
heimilisstörf eru. Þau eru ekki
unnin frá kl. 9—5 og siðan fri það,
sem eftir er dagsins, Heimilis-
störf dreifastyfirallan daginn, og
fæstar húsmæöur geta tekið sér
fri til þess að sinna eigin hugðar-
efnum nema stund og stund, og fri
á hún ekki, fyrr en bömin eru
sofnuð sætt og rótt á kvöldin.
Konur, sem vinna utan heimilis,
vinna flestar tvöfalda vinnu, þvi
heimilisstörfin verða eftir sem
áður þeirra verk, og þær eru þar
af leiðandi tregar til að taka að
sér frekari störf. Þær treysta sér
ekki f ábyrgðarstöðurnar vegna
þess, og þær treysta sér ekki til
þess að bæta á sig störfum aö fé-
lagsmálum. Þær hafa ekki tima
til þess að búa sig undir að tala á
fundum og kynna sér málefnin,
sem ræða á. Þær verða sífellt að
gjalda þess, að þær eru konur —
og mæður.
Það er einmitt þetta, sem karl-
menn hafa horft upp á sallaróleg-
ir. Þeir hindra ekki endilega, að
konur séu kjörnar, a.m.k. til
þeirra starfa, sem útheimta tölu-
veröa vinnu, en fela ekki i sér
nein sérstök valdaáhrif, en þeir
hindra það, að til þess geti yfir-
leitt komið, að konur gefi kost á
sér með þvi að neyta einlægt
hefðbundinna forréttinda sinna
innan heimilanna, ekki siður en
utan þeirra.
Þetta er vitanlega ekki eina
skýringin á hlédrægni konunnar
og tregðu til aö láta raunverulega
aö sér kveöa, en hún vegur áreið-
anlega þungt.
Mörgum finnst ég eflaust lýsa
fullmikilli sök á hendur karl-
mönnunum. Eiga konurnar ekki
sök á þessu sjálfar? Er það ekki
þeirra að velta þessum steini úr
götusinni? Jú, það eiga þær sann-
arlega að gera. En málið er afar
viökvæmt. Verkaskiptingin á
heimilunum er rótgróin, og ótrú-
lega margir taka það sem árás á
heimili og heimilisstörf, þegar
konur leyfa sér að halda þvi fram,
aö þær langi til að helga starfs-
krafta slna einhverju öðru. Og
innst inni eru konur dauöhræddar
við að breyta nokkru. Þeim hefur
verið innprentað frá æsku, hvern-
ig konan á að vera.
Konan á — númer eitt — að
vera góö. Helst á hún lika að vera
ásjáleg, svolitið kynæsandi, geð-
góð og iðin, fliflk i höndunum og
mátulega greind, bara ekki klár-
ari en eiginmaöurinn. Konan á aö
vera karlmanninum til þjónustu,
skemmtunar og yndisauka. En
fyrstog fremst á hún aö vera góð.
Hvaö er átt við með þvi, að
kona sé góð? Jú, góð kona tekur
þvi, sem aö höndum ber, með
brosi á vör og kvartar ekki. Góð
kona rifst ekki við atvinnu-
rekanda sinn yfir þvi að hafa ekki
sama kaup og karlmaðurinn
hinum megin við boröið, sem
vinnur sömu störf undir finna
starfsheiti. Góð kona ætlast ekki
til þess af eiginmanni sinum, að
hann bæti á sig heimilisstörfum,
þegar hann kemur þreyttur heim
frá vinnu — enda þótt sjálfsagt
þyki.aðhúngeri það. Góökonaer
lika góö móðir, sem fórnar sér
fyrir börnin sin, en hendir þeim
ekki á barnaheimili eða fer frá
þeim á kvöldin til þess aö stússa I
félagsmálum. Góð kona stendur
að baki karlmanninum og styður
hann i sinu frampoti, og hún fær
vitnisburðinn J,' eftirmælunum:
Hún varbörnum sinum góð móðir
ogbjó manni sínum fagurt og hlý-
legt heimili.
Þaö er erfitt að brjótast út úr
þessu munstri, og konan er hrædd
viö þaö. Hún er hrædd við að
troða karlmanninum um tær, hún
er hrædd við að raska þeirri
konuimynd, sem samfélag mann-
anna hefur svo lengi búiö við, hún
er jafnvel hrædd um aö glata ást
eiginmannsins, spilla þroska-
möguleikum barna sinna og upp-
skera fyrirlitningu kynsystra
sinna.
— Við berum öll ábyrgð á
rikjandi ástandi, segir Helvi
Sipila, konan, sem átti hugmynd-
ina að kvennaárinu 1975. Og til-
ganginum meö kvennaárinu er
náð, ef nægilega margir vakna til
vitundar um ábyrgð sina, svo að
einhverjar breytingar megi af þvi
leiða. Þá væri vel.
Mikið og fallegt gjafaúrval.
Höfum verið að taka upp mikið af nýj-
um kristalsvörum.
Einnig margar gerðir af fallegum
styttum.
Lítið inn. Skoðið okkar vandaða vöruúr-
val.
TEKI^
Laugavegi 15, sími 14320
25. TBL. VIKAN 19