Vikan - 22.09.1977, Side 5

Hún skapaði nýja tísku
hvertsinn er elskhugi sveik hana
rf#SI!KBss
Coco Chanel lést 10. janúar
1971 — á sunnudegi, þeim viku-
degi, sem hún allt sitt líf hafði
hatað.
— Ég þori ekki að vinna á
sunnudegi. Allir vilja eiga frí og
líta með tortryggni þann, sem ekki
heldur hvíldardaginn heilagan. En
þetta er fáránlegt. Hvað er annað
hægt að gera á sunnudögum en
að vinna?
Þetta sagði hún oft við vini sína.
Hún elskaði starf sitt öllu öðru
fremur. Þrátt fyrir geysileg auðæfi
vann hún til hins síðasta.
Síðasta sunnudag lífs síns
dvaldi hún á hinu virðulega Ritz
hóteli í París. Hún snæddi
dýrðlegan málsverð, og Ritz
sjálfur þjónaði henni til borðs.
Síðan fór hún í ökuferð í stóra,
hvíta Cadillacnum sínum.
— Á morgun má ég þó vinna,
sagði hún andvarpandi við vin
sinn Claude Baillé, þegar hún
snéri aftur til svítunnar, sem hún
hafði búið í hin síðari ár.
Þegar hún ætlaði að taka á sig
náðir, kvartaði hún um lasleika og
var skjálfhent af þreytu.
Celina, hjúkrunarkonan hennar,
gaf henni róandi sprautu og
hjálpaði henni í rúmið. Hún yfirgaf
síðan herbergið.

wt j : T J
Þegar hún kom aftur að tveimur
tímum liðnum, lá Coco í sömu
stellingum. Augun voru opin.
Coco Chanel var látin, 87 ára að
aldri.
Coco mætti dauðanum ein, án
þess að biðja nokkurn um hálp.
Það var eðli hennar að vera sjálfri
sér nóg.
EKKI SÉRSTAKLEGA FÖGUR
Coco Chanel var
ekki fögur kona.
Augun voru hvöss
og munnsvipurinn
hörkulegur.
Föt Chanels eru öll merkt með
nafni tískuhússins. Í næstum 60 ár
hefur það nafn verið þekkt um
allan heim.
Þessi framgjarna kona var ekki
sérstaklega fögur og ekki yfirmáta
vinsæl heldur. Hún var hvasseyg
og munnbragðið hörkulegt.
— Ég hef alltof langan háls og
lítinn barm, var hún vön að segja
með kvörtunartón.
— Ég kýs ríkt fólk fremur en
fátækt, sagði hún. Ég þarf þá í
það minnsta ekki að láta armæðu
fátæklinganna á mig fá.
Coco byrjaði sjálf sitt líf við
fátækt og armæðu. Hún var alla
tíð bitur þegar minnst var á barn-
æsku hennar og hún talaði sjaldan
um hana.
— Ég fæddist í lestarklefa.
Það var ekki margt um það að
segja, hún var vön að hoppa yfir
næstu tuttugu árin, þegar hún
talaði um líf sitt. Hún vildi gleyma
þessum árum.
Móðir hennar hér Jeanne
Devolle. Hún bjó í Suður-
Frakklandi og langaði að verða
klæðskeri. En veturinn 1881 skaut
Albert Chanel upp kollinum. Hann
var snotur, töfrandi piltur. Jeanne
féll fyrir honum og varð barns-
hafandi, en þá stakk hann af.
Jeanne lét ekki bjóða sér slíkt.
Hún hóf leit að barnsföður sínum
og fann Hann að lokum í bæ
einum í nágrenni við heimkynni
hennar. Hau ferðuðust síðan
saman í leit að atvinnu.
19. ágúst 1883 ól Jeanne annað
barn sitt, Gabrielle. Ári síðar
giftust Jeanne og Albert, og
Gabrielle fékk það eftirnafn, sem
átti eftir að verða heimsfrægt.
Þegar Gabrielle var ellefu ára,
dó Jeanne úr lungnabólgu. Albert
stóð einn uppi með fimm ung
börn og hafði enga fasta vinnu.
Hann kom Gabriellu fyrir í klaustri í
Moulin.
— Eftir það sá ég föður minn
aldrei. Hann var ungur og vildi
byrja upp á nýtt. Ég skil hann.
Sjálf hefði ég áreiðanlega breytt
eins, var Coco vön að segja. Þetta
voru bituryrði, og biturleikinn
fylgdi henni alla tíð.
Þegar Gabrielle var sautján ára,
fékk hún vinnu sem aðstoðar-
stúlka í verslun í Moulin. Þessi
verslun sérhæfði sig í kvenveskj-
um, og þangað leituðu gjarna
ungir liðsforingjar til að kaupa
veski handa elskunum sínum.
HJALPLEGUR ELSKHUGI
Kvöld eitt hitti Coco ungan
liðsforingja, sem varð ástfanginn
af henni. Maðurinn var Etienne
Balsan, kominn af einni fínustu og
ríkustu viðskiptaætt Frakklands.
— Hann var sannarlega mikill
glaumgosi, en hann hafði einn
góðan kost. Hann sá, að ég var
búin miklum hæfileikum, hefur
verið haft eftir Coco.
Elskhugi Coco lét sér ekki
nægja hana eina. Hann hafði alltaf
aðra konur. Þegar augljóst var, að
hann hafði ekki áhuga á hjóna-
bandi, sleit Coco sambandi þeirra.
En nú hafði hún kynnst ríkum
og finum manni og vildi kynnast
fleirum af hans líkum. Hún flutti
því til Vichy, en þar dvaldist heldra
fólkið í Frakklandi gjarnan. Hún
taldi sig eiga þar vísan sigur sem
söngkona og vonaðist til að
krækja í ríkan mann.
En frægðin lét á sér standa.
Hún var klöppuð niður og varð að
hætta í miðri söngskránni og hljóp
hágrátandi út af sviðinu. Þetta var
í fyrsta og síðasta skipti, sem hún
kom á svið.
Nokkrum mánuðum síðar kom
Etienne Balsan til Vichy. Hann
hafði lokið herþjónustu, og á ferð
sinni gegnum Vichy greip hann
tækifærið og keypti sér geysilega
höll í útjaðri bæjarins. Hann hitti
Coco og tók hana þangað með sér
til að hugga hana eftir ófarirnar á
listabrautinni.
Tíminn í höllinni færði Coco
dýrmæta reynslu. Þarna hlaut hún
sína fyrstu menntun. Hún kynntist
fyrirfólki innan frönsku yfirstéttar-
innar. Hún lærði rétta framkomu
og hvernig þóknast ætti náung-
anum. Hér stofnaði hún einnig til
sambanda, sem komu henni í
góðar þarfir í framtíðinni.
38. TBL. VIKAN 5