Vikan - 24.05.1979, Blaðsíða 51

birt niðurlag sögunnar, en þennan draum dreymdi
hann aðeins einu sinni. Honum urðu sögulokin
fullkomið undrunarefni.
1 eftirmála að annarri bók sinni Andivius Hedulio,
sögulegri skáldsögu frá dögum keisaratímabilsins í
Róm, gerir White mjög glögga grein fyrir draum-
rænum uppruna hennar. „Orðalagið er mitt”, segir
höfundur, „en á efni hennar ber ég ekki meiri ábyrgð
heldur en skrifari sem ritar á blað það sem honum er
lesið fyrir. Atburðarásin er ekki hugarsköpun mín. Ég
hef aðeins á örfáum stöðum skotið inn einstökum
atriðum. Mig dreymdi söguna frá byrjun til enda, og
ég man ekki til þess að nein atriði úr efni hennar
hafi borist inn i meðvitund mína í vökunni. Þau komu
öll i draumum mínum, þegar ég hvildi í værum
svefni.”
Og hann heldur áfram að gera nánari grein fyrir því
með hvaða hætti hann skynjar það sem fyrir hann ber
í draumum hans. Hann segir að þetta gerist með
þrennu móti: 1 fyrsta lagi, skynjar hann sjálfan sig
sem þátttakanda í því sem gerist. Honum finnst hann
þá vera ein af persónunum. 1 öðru lagi, skynjar hann
sig vera að lesa bók, skáldsögu. 1 þriðja lagi þykir
honum sem hann hafi öðlast einhverja yfirskilvitlega
þekkingu og þá sé eins og hann skynji þetta þrennt allt
samtímis. „Ég vissi mig vera að lesa í bókinni,
skynjaði mig sem söguhetjuna og ég gjörþekkti allt
sem um var að ræða, án þess að vera háður bókinni,
viðburðunum sem voru að gerast. Með einhverjum
hætti lá allt opið fyrir mér. En þessi draumur minn
þykir mér vera fullkomnastur allra þeirra sem mig
hefir dreymt."
Sama skoðun kemur fram hjá White og Stevenson,
að betur hafi verið haldið á málum í draumskynjun-
um þeirra en þeim sjálfum hefði verið fært i vökunni.
Og eins og Stevenson var White algjörlega óviss um
hver sögulokin yrðu, þangað til hann fékk að vita það
i draumnum.
En fyrirbæri þessarar tegundar gerast ekki aðeins í
lífi listamanna. Vísindamenn þekkja hliðstæð
innsæisaugnablik engu siður. 1 bók sinni Anatomv of
Inspiration vitnar Rosamund Harding til ummæla
hins nafnkunna sálfræðings Dr. W. H. Rivers, en
hann hefur komist svo að orði: „Margar þær vísinda-
legu myndir og tilgátur sem ég hef mestar mætur á,
hafa borist með einhverjum hætti inn í meðvitund
mína, þegar ég hef legið milli svefns og vöku.”
Það sem hér hefur verið rifjað upp sýnir, að draum-
líf manna verður stundum uppspretta skapandi
athafna. Einatt sýnist tilefni til að álykta, að einhver
sifjabönd liggi milli snilligáfu dreymandans og
drauma hans. En eigi að síður er það staðreynd sem
ekki verður sniðgengin, að þeim sem slíks innsæis
njóta virðist það sem þeir skynja berast utan að inn í
meðvitund þeirra, fremur en það sé sköpun eða smíði
eigin vitundarlífs. Þetta kemur þeim á óvart, vekur
þeim undrun. Hugmyndin reynist þeim vera fersk,
glæný. En hvort sem um reynslu andlegra stórmenna
er að ræða eða minni spámanna, þá virðist það yfir-
leitt einkenna þessa reynslu, að Ijóðið, sagan eða tón-
verkið berist tíðar inní meðvitund þeirra í einhvers
konar svefni eða leiðsluástandi, heldur en í sjálfu
vökulífinu. Það er svo að sjá, að þess konar ástand
vitundarlífsins sé hentugast þeim, sem koma með
gjafir úr nægtarbúri tilverunnar.
Endir
21. tbl. VikanSl