Vikan - 19.11.1987, Qupperneq 9

0 króna búbót
— Ef Bretar kaupa af okkur raforku gefur það af sér
fimm milljarða króna árlega. Og með tilkomu
ofurleiðara gætum við selt enn meiri raforku úr landi

sýna að dæmið er orðið fjár-
hagslega vænlegt, ef það er bor-
ið saman við aðra raforkukosti í
Vestur Evrópu.
Samkvæmt skýrslu Lands-
virkjunnar yrði verð raforku
flutt um sæstreng ffá íslandi nú,
fyllilega samkeppnisfært við raf-
orkuverð ffá kjarnorku- og kola-
raforkuverum í Bretlandi.
íslendingar nýta nú aðeins
13% virkjanlegs vatnsafls í land-
inu svo af nógu er að taka tii
stórfelldrar raforkuframleiðslu
til útflutnings. Jarðhitaorka ís-
lands hefur heldur ekki verið
nýtt nema að örlitlum hundr-
aðshluta, svo raforkuframleiðsla
með jarðhita er einnig afar væn-
legur kostur, ef kaupendur ork-
unnar eru fyrir hendi.
strenginn, er að meðaltali um
400 metrar. Gerð hafsbotns-
ins, hafstraumar og hitastig sjáv-
ar skipta miklu máli í þessu
sambandi og hafa nú þegar ver-
ið ffamkvæmdar miðamiklar
rannsóknir á þessum þáttum,
sem ’oenda til að þeir ættu ekki
að koma í veg fyrir að lagning
sæstrengjarins sé möguleg.
Tækniffamfarir í tengslum við
gerð sæstrengja af þessu tagi
hafa verið gífúrlegar undanfarin
ár, en strengur af þeirri gerð
sem þyrfti í sambandi við raf-
orkuflutninga ffá íslandi er eng-
in smásmíði. Stærsta kapalverk-
smiðja sem til er í dag í heimin-
um, hefúr aðeins ffamleiðslu-
getu upp á 200 kílómetra af slík-
um streng á ári. Til að leggja
slíkan streng þyrfti líka hugsan-
lega að sérsmíða skip, sem gæti
annað verkinu.
Hásepnnusæstrengir
víða á milli landa
Lagning raforkusæstrengs á
milli Noregs og Danmerkur árið
1976 þótti marka þáttaskil í slík-
samt geta verið arðbært fyrir
ísland.
Kjarnorka á
undanhaldi
Fulltrúi bresku aðilana sem
hafa áhuga á raforkukaupum ffá
íslandi er væntanlegur til lands-
ins um næstu mánaðamót og
munu línur þá væntanlega skýr-
ast eitthvað í þessu máli.
Ef ráðist verður í framkvæmd-
ir um lagningu sæstrengs til Evr-
ópulanda, verður það stærsta
verkefni sinnar tegundar í heim-
inum og mun það þar að auki
marka tímamót í orkuöflun álf-
unnar, sem er óðum að hverfa
frá fyrri áætlunum um raforku-
ffamleiðslu með kjarnorku
vegna mikillar andstöðu al-
mennings við kjarnorkuna.
Hjá Landsvirkjun hafa menn
lengi rætt um hugmyndirnar um
raforkusölu til útlanda, eins og
spennandi framtíðarskáldsögu,
skemmtilega en óraunhæfa.
Menn hafa þó velt málinu gaum-
gæfilega fyrir sér, og gefið út
nokkrar skýrslur. Sú fyrsta leit
dagsins ljós árið 1975 og var
unnin af ráðgjafafyrirtækjunum
Londonwatt í Englandi og Virki
í Reykjavík.
Rannsóknir hingað til, hafa
sýnt að rafstrengur til Evrópu
verði allt of dýr til að fram-
kvæmdin og orkusalan geti
borgað sig, en breyttar aðstæð-
ur í orkumálum og stórstígar
ffamfarir í hönnun sæstrengja
breyta nú þessari mynd algjör-
lega, þannig að sérfræðingum
finnast hugmyndirnar jafnvel
orðnar fýsilegar og útreikningar
Á alþjóðlegri orkumálaráð-
stefnu fýrir nokkrum árum í
Reykjavík var því m.a. haldið
ffam af einum sérfræðingi Orku-
stofnunar, að nýtanlegar jarð-
hitaauðlindir fslands væru meiri
en allar þekktar olíu- og gaslind-
ir Evrópu.
Ef þetta er rétt, er kannski
orðið tímabært fyrir stjórnvöld,
að gera alvarlegar framtíðaráætl-
anir um nýtingu þessara orku-
linda til orkusölu til útlanda, nú
þegar tæknilegar forsendur
virðast loks vera fyrir hendi.
Áætlanir Landsvirkjunnar,
sem nú eru fýrir hendi, gera ráð
fyrir að minnsta kosti 950 kíló-
metra sæstreng, sem yrði lagður
til Skotlands um Færeyjar, með
flutningsgetu upp á um 500
megawött, sem yrðu flutt í
formi jafnstraums með 450 til
500 kílóvolta spennu. Helstu
tæknilegu örðugleikarnir við
þessa ffamkvæmd er hafdýpið,
sem er allt að 1000 metrar á
milli Færeyja og Skotlan is. Dýp-
ið á milli fslands og Færeyja, þar
sem hægt væri að leggja
um framkvæmdum. Sá strengur
er tvöfaldur og hvor hlutinn
127 kílómetra langur. Strengur-
inn liggur á allt að 560 metra
dýpi, sem er nokkuð meira en
meðaldýpið á milli íslands og
Færeyja.
Sérhannað skip var smíðað
fýrir lagningu strengsins þar
sem eigin þyngd hans er um 48
kg/m, sem er meiri en dæmi
voru um áður. Ekkert liggur fyr-
ir um á þessu stigi málsins,
hvort þetta sérsmíðaða skip
gæti nýst við lagningu sæstrengs
ffá íslandi.
Fyrsti alvöru háspennustreng-
urinn fýrir jafhstraum, sem lagð-
ur var á mjlli tveggja rið-
straumskerfa, var lagður á milli
Svíþjóðar og Gotlands árið
1954. Síðan hafa strengir verið
lagðir á milli margra megin-
landa og eyja og er stærsta ffam-
kvæmdin af því tagi, lagning
fjögurra tvöfaldra sæstrengja á
milli Bretlands og Frakklands,
65 kílómetra yfir Ermasund.
VIKAN 9