Vikan - 18.12.1941, Blaðsíða 10

8
VTKAN, nr. 51—52, 194.1
— Mikil eru verkin mannanna, sagói
húsbóndinn og allir við borðið litu upp og
hlustuðu.
Þetta var jólamáltíðin, og þar sátu til
borðs ættingjar og vinir. Þessi meinleysis-
legu orð komu af stað, þótt undarlegt megi
virðast, heilmiklu af gátum og heilabrot-
um, þar sem flestir lögðu orð í belg. Þetta
kom alveg flatt upp á alla, svo að við
megum ekki taka hart á því, þó að allt
væri ekki djúphugsað eða sem gáfulegast.
Viðfangsefnin urðu mjög sundurleit, eins
og við var að búast, þar sem hér var ekki
samankominn hópur sprenglærðra spek-
inga, heldur fólk eins og ég og þú.
— Mikil eru verkin mannanna, sagði
húsbóndinn. — Maður nokkur hefir nýlega
gert uppdrátt að húsi, með venjulegu lagi,
en því er svo sniðuglega fyrir komið, að
allir gluggar á öllum hliðum snúa móti
suðri.
— Það hús vildi ég eiga, sagði húsmóð-
irin. Ég get ekki þolað herbergi með norð-
urgluggum.
— Ég skil ekki, hvemig þetta má verða,
sagði Jón frændi. Ég geri ráð fyrir, að
hann hafi glugga í útskotum á austur- og
vesturgafli, en hvemig hann getur látið
gluggana á norðurhliðinni snúa móti suðri,
yfirgengur minn skilning. Er það gert með
speglum eða þess háttar.
— Nei, sagði húsbóndinn. Veggirnir eru
sléttir og gluggamir með venjulegum hætti
og snúa samt allir í suður. Þetta er vanda-
laust, ef húsið er sett á réttan stað. Húsið
er teiknað fyrir sérvitring, sem ætlar að
reisa það á norðurpólnum. Ef þið hugsið
ykkur um, munuð þið sjá, að á norður-
heimskautinu er suður á alla vegu. Þar er
hvorki norður, austur né vestur, aðeins
suðurátt.
— Hræddur er ég um, mamma, sagði
Georg, sonur hjónanna, að það yrði nokkuð
svalt í suðurstofunum þínum.
— Jæja, sagði hún, Jón frændi gekk
líka í gildruna. Ég er ónýt við gátur og
heilabrot; ég ér víst of einföld til þess.
En vill nú ekki einhver skýra þetta fyrir
mér. Núna í vikunni sagði ég við hár-
greiðslustúlkuna mína, að ég hefði heyrt,
að það væri fleira fólk í heiminum heldur
en hárin á höfði nokkurs manns. Hún
svaraði: Af því hlýtur að leiða, að 2 menn
að minnsta kosti hljóta að hafa jafnmörg
höfuðhár. Ef þetta er rétt, verð ég að játa,
að ég botna ekki í því.
— Hvað er um þá sköllóttu ? spurði Jón
frændi.
— Ef þeir menn era til, sagði húsmóð-
irin, sem hafa ekki eitt einasta hár á sín-
um haus, þá látum við þá liggja á milli
hluta. Sem sagt, ég skil ekki, hvemig er
Nokkrar þrautir
til
dœgrastyttingar.
hægt að sanna það, að 2 menn að minnsta
kosti hljóti að hafa jafnmörg hár á höfði.
— Jú, það er hægt, sagði herra Filippus,
nágranni hjónanna. Setjum svo, að í heim-
inum sé nákvæmlega miljón manns; það
er sama hvaða tala er tekin. Eftir því,
sem þér sögðuð, ætti enginn að hafa fleiri
en 999 999 hár á höfði. Er það ekki rétt?
— Jú, rétt mun það vera.
— Jæja, setjum svo, að einn hafi eitt
hár, annar 2 og svo framvegis, allt upp í
999 999, hlýtur sá miljónasti að hafa jafn-
mörg hár sem einhver af hinum. Er það
ekki?
— Lofið mér að hugsa mig um; jú, ég
held ég skilji það.
— Þess vegna hljóta að minnsta kosti
2 menn að hafa sama hárafjölda, og þar
sem mannf jöldinn er svo miklu, miklu meiri
en hárin á höfði nokkurs manns, hljóta
fjöldamargir menn að hafa sama fjölda
höfuðhára.
— En, herra Filippus, gæti sá miljón-
asti ekki haft t. d. tíuþúsund og hálft hár,
sagði Villi litli.
— Þetta er hártogun, Villi.
— Reikningskennarinn minn, sagði
Georg, hefir verið að reyna að troða því
í okkUr, að ef jafnstórar stærðir eru marg-
faldaðar með sömu tölunni, verður útkom-
an jöfn.
— Það er auðskilið, sagði herra Filippus.
Ef t. d. 2 fet eru sama sem alin, þá eru
tvisvar tvö fet sama sem tvær álnir.
— En, herra Filippus, er þetta glas hálf-
fullt af vatni jafnt sams konar glasi hálf-
tómu?
— Jú, vissulega.
— Þá leiðir það af reglunni, að fullt
glas hlýtur að vera jafnt tómu glasi, eða
hvað?
— Nei, vissulega ekki. Ég hefi aldrei
hugsað út í þetta.
—r Kannske reglan eigi ekki við um
vökva, sagði húsbóndinn.
— Það er einmitt það, sem mér datt í
hug. Við skulum undanskilja drykkjar-
föngin.
— En það væri leiðinlegt, sagði Georg
og glotti, ef líka þyrfti að undanskilja föst
efni. Tökum til dæmis landið. Ein míla á
hvorn veg er ein fermíla; tvær mílur á
hvorn veg hljóta því að vera tvær fermílur.
— Bíðum við, nei, auðvitað ekki, því að
tvær mílur á hvorn veg eru 4 fermílur,
sagði herra Filippus.
— Jæja, sagði Georg, ef reglan kemur
hvorki heim við vott né þurrt, hvenær á
hún þá við?
Herra Filippus lofaði að hugleiða þetta,
og lesandinn vill máske gera það líka.
— Heyrðu, Georg, sagði Ragnar frændi,
hve miklu eru fjórir f jórðungar meira en
þrír fjórðungar?
— Fjórðungi meira, svöruðu allir einum
rómi.
— Komdu með eitthvað annað, sagði
Georg.
— Með inestu ánægju, sagði Ragnar,
þegar þið hafið svarað þessu.
— Ætlarðu að halda því fram, að þetta
sé ekki rétt svar?
— Já, auðvitað.
Og þó að Ragnar legði sig allan fram
að útskýra, voru margir, sem létu sér ekki
skiljast, að þrír hlutar af einhverju, að
viðbættum einum þriðja, væru fjórir
hlutar.
— Heyrðu frændi, sagði Villi við Jón
frænda. Hvernig er þátíðin af að ljúga?
— Ég laug.
— Og hvert fer fólkið með þvottinn
sinn?
— I laugar.
— Og hvað kallar þú sjötta daginn í
vikunni?
— Laugardag.
— Jæja, ég kalla hann föstudag.
— Skammastu þín, strákur, sagði Jón
frændi.
Getur nokkur skrifað í snatri tólf þús-
und tólf hundrað og tólf í tölustöfum,
María litla, elzta dóttirin, var með blý-
ant. Hún tók blað og fór að skrifa.
— Það er ekki hægt, sagði hún.
— Jæja, sagði pabbi hennar, við gömlu
mennirnir skrifum 13212.
— Hérna er ein, sagði Georg. Lands-
síminn ætlaði að láta leggja línu beint yfir
lágan en breiðan ás. Um leið var farið að
gera veg milli sömu staða, og vegurinn
var lagður beint og grafinn svo mikið nið-
ur, að hann varð alveg hallalaus. Sím-
stjórinn lét þá leggja línuna með veginum.
Nú áttu að vera 100 metrar milli staura,
og vegurinn yfir ásinn var 5 km., en með
fram veginum aðeins 4% km., þegar bung-
an gekk frá. Hve margir staurar spörað-
ust við þetta?
— Einfalt mál, svaraði herra Filippus.
Við deilum 100 m. í 5 km. og 100 m. í 414
km. Svo drögum við seinni töluna frá hinni
og fáum þá töluna.
— Alveg rétt, liggur í augum uppi, sagði
húsbóndinn.
— Já, þetta héldu þeir í símanum, sagði
Georg. En það er rangt. Líttu á þessa
teikningu og þú getur talið, að stauramir
verða nákvæmlega jafnmargir. Ef 100 m.
Framhald á bls. 46.