Vikan - 14.11.1991, Blaðsíða 19

- Þú ert mikil áhugakona
um kvennaguðfræði. Eru allir
kvenprestar fylgjandi kvenna-
guðfræðinni?
„Nei, þetta er aðallega
ákveðinn hópur sem var sam-
an í guðfræðideildinni. Ég
kynntist kvennaguðfræðinni á
síðasta námsári mínu. Mér
fannst þetta vera mjög fjarlægt
mér í fyrstu og nánast hefðar-
rof að lesa guðfræði eftir
konur. En þetta var merkileg
lesning og það var nýr heimur
sem opnaðist. Ég fór að spyrja
sjálfa mig hvort það gæti verið
að allt sem ég hefði lesið fram
að þessu væri mótað af kenn-
ingakerfi karla og byggt á
reynslu þeirra. Þar sem karl-
menn hafa verið prestar svo til
eingöngu fram á okkar daga
hafa þeir túlkað ritninguna eftir
eigin reynslu. Við skiptumst á
skoðunum um þetta, konurnar
í deildinni, og eftir að við vor-
um orðnar prestar hittumst við
reglulega og lásum saman. Ég
hef þó ekki tekið mikinn þátt í
þessu undanfarin ár vegna
búsetu. Kvennaguðfræðin
kemur fram í tengslum við
kvennabaráttuna. Margar
kvenréttindakonur sneru baki
við trúnni þar sem þeim fannst
hún stuðla að misrétti kynj-
anna. Kvennaguðfræðin kom
sem andsvar við þessu, mark-
miðið með henni er að reynsla
karla og kvenna fái að vinna
saman og konur fái að skil-
greina sig út frá sjálfum sér og
eigin reynslu í stað þess að
lúta boðum og bönnum karla.“
- Kvennaguðfræðin snýst
þá ekki um hvort Guð sé karl
eða kona?
„Nei, kristnir hugsuðir hafa
um allar aldir vitaö að Guð er
ekki karl eða kona heldur ann-
að og meira. Hins vegar er
ekki hægt að iðka guðfræði án
þess að nota tungumál, líking-
ar og hugtök úr heimi manna.
Líkingarnar, sem notaðar eru,
móta hugsun. Það voru fyrst
og fremst karlar sem voru guð-
fræðingar kirkjunnar og auð-
vitað hafði reynsla þeirra áhrif
á hugsun þeirra. Þetta sjá kon-
ur nú, þegar farið er að rann-
saka sögu guðfræðinnar. Lík-
ingar eins og faðir, sonur, kon-
ungur, dómari o.fl. eru óneit-
anlega tengdar körlum og hafa
orðið hluti karlaguðfræði.
Reynsla kvenna, kvenlíkingar,
þarf að koma sem mótvægi,
ekki til að útrýma karlhugsun
og karlreynslu heldur til að
gera guðfræði ríkulegri og
dýpri og til að gera trúarhugs-
un hagnýtari enn fleirum.
Þessa er þörf ( dag og mín
reynsla er sú að konur hafa
orðið bæði undrandi og glaðar
þegar þær hafa byrjað að
skilja kvennaguðfræði. Konur
eiga fullan rétt á að nefna sjálf-
ar sig og fá sjálfar að reyna
Guð án þess að þurfa að fara
leið karlatúlkunar.
Kvennaguðfræðin er hluti af
svokallaðri frelsunarguðfræöi.
Önnur grein á þeim meiði er
til dæmis svarta guðfræðin.
Þetta er að mínu viti mjög eðli-
leg þróun í því fjölhyggjusam-
félagi sem við lifum í, þar sem
gömlu gildin eru að gliðna og
allt virðist komið í upplausn í
samfélaginu. Boðskapur Jesú
á ekki síst við um konur en
konur eiga líka að túlka boð-
skap til kvenna. Við kvenprest-
arnir erum hluti af sama veru-
leika, með sömu formæður og
rætur. Sá prestur sem predik-
ar hverju sinni er að túlka ritn-
inguna í það samfélag sem við
lifum í hverju sinni."
- Sumir kaþólikkar vilja
halda því fram að kaþólska
kirkjan sé kvenvinsamlegri en
sú lúterska. Hvað viltu segja
um það?
„María mey var tekin frá
okkur í siðbreytingunni. Það
var mikil mýkt í kringum átrún-
að á Maríu sem var blessunar-
rík fyrir konur og karla. Þessa
mýkt má meðal annars sjá í
sálmum og bænum til Maríu.
Það hefur mikið verið talað um
það innan kvennaguðfræðinn-
ar hvort Marla geti verið fyrir-
mynd í kvenfrelsisbaráttunni.
Marla er hin upphafna og sak-
lausa kona sem karlmenn
bera lotningu fyrir. En margar
konur hafa bent á að hún geti
ekki verið æskileg fyrirmynd I
kvennaguðfræði þar sem það
hefur verið ein aðalsynd
kvenna að lúta og láta stjórna
sér og líða. María getur hins
vegar verið ágætis fyrirmynd
fyrir karla, sem þyrftu að læra
meira af auðmýkt, þjónustu og
áreynslu. Konur þarfnast þess
að fá að rísa upp, nefna sig
sjálfar, efla sjálfsvirðingu og
reisn. Þær þurfa því aðrar
fyrirmyndir og líkingar."
- Hvaða afstöðu hefur þú til
hinna svokölluðu nýaldar-
fræða?
„Það er svo mikil gerjun í
samfélaginu núna, öll gömlu
gildin eru að breytast. Við slík-
ar aðstæður finnur fólk fyrir
ákveðnu öryggisleysi og leitar
inn á við til að finna svör við
spurningum um lífið og tilver-
una. Þetta óöryggi einkennir líf
fólks i flestum löndum í kring-
um okkur. Miklar breytingar
áttu sér einnig stað fyrir síð-
ustu aldamót og þá kom spírit-
isminn til sögunnar. Nýaldar-
fræðin leggja áherslu á að þú
þurfir að fara inn í þig til að
kryfja sjálfa þig. Það er þó ekki
nema skammtímalausn og
svarar ekki spurningum um
hver þú ert og hvað þú vilt
gera með líf þitt. Ungt fólk er
að leita að rótum sínum og
þær finnur það eingöngu í
okkar eigin menningu, annars
er hætt við að þetta verði
hamslaus leit. Það getur verið
hættulegt að taka erlenda
hugmyndafræði og tileinka sér
hana sem einhverja allsherjar-
lausn. Meiru skiptir að tengja
sjálfan sig sögunni, spyrja
hverjar eru formæður mínar
og forfeður og hver er ég í
samhengi sögunnar. Sögu-
þekking okkar er því miður of
lítil. Við vitum ekkert hver við
erum sem þjóð og þurfum að
svara spurningum um sjálf-
stæði og sjálfsvirðingu. Það er
okkur því mjög mikilvægt að
finna fortíðina. Við snúum þó
ekki aftur til moldarkofanna,
búum áfram í fjölhyggjusam-
félagi nútíðarinnar. Þetta eru
spennandi en jafnframt erfiðir
tímar og gaman að velta því
fyrir sér hvaö við tökum með
okkur inn í framtíðina sem
veganesti úr fortíðinni. Þannig
fáum við tengsl við fyrri tíma
og verðum sterkari í ólgusjó
framtíðarinnar."
- Sumirhafagagnrýntkirkj-
una fyrir að vera ekki í takt við
breytta tíma. Hvað viltu segja
um það?
„Við skulum minnast þess
að eitt er kirkja Krists og ann-
að er stofnun eins og þjóðkirkj-
an. Þjóðkirkjan er að breytast í
starfsháttum og nú er bryddað
upp á mörgum nýmælum sem
eru góð. Fræðslustarf Skál-
holtsskóla er dæmi um marg-
háttaða þjónustu við fólk, sem
margir hafa notið og þakkað
fyrir. Verið er að auka við
hópastarf í kirkjunum vítt og
breitt um landið. Hjúskapar-
þjónusta kirkjunnar er sett á
laggir, kirkjuskjól fyrir börnin
eru á leiðinni og fleira og fleira.
En það er rétt, kirkjan er ekki
nógsamlega kröftug og vantar
meiri fjölbreytni en líklega í
grunninn meira trúarlegt vit."
- Nú hefur hjónaskilnuðum
fjölgað mjög á undanförnum
árum. Hefur kirkjan áhyggjur
af því?
„Já, það er mjög slæmt þeg-
ar fjölskyldubönd bresta. En
fólk skilur út frá mismunandi
forsendum. Sumir hjóna-
skilnaðir eiga fyllilega rétt á
sér. Mjög mörg sambönd
ganga ekki vegna þess að fólk
gefur sér ekki tíma til að rækta
samböndin. Það er svo mikið
■ Þegar ég hóf nám í guð-
fræðideildinni voru aðeins
fimm konur þar meðal stú-
dentanna... Þetta er víð-
feðm húmanistísk menntun
og ég tók ekki ákvörðun
um að taka vígslu fyrr en
sumarið eftir að ég út-
skrifaðist.
■ ... kristnir hugsuðir
hafa um allar aldir vitað að
Guð er ekki karl eða kona
heldur annað og meira.
Hins vegar er ekki unnt að
iðka guðfræði nema að
nota tungumál, líkingar og
hugtök úr heimi manna.
■ Það er svo mikil gerjun í
samfélaginu núna, öll
gömlu gildin eru að breyt-
ast. Við slíkar aðstæður
finnur fólk fyrir ákveðnu
öryggisleysi og leitar inn á
við til að finna svör við
spurningum um lífið og
tilveruna.
af tjáskiptum sem fara fram án
orða og í góðu hjónabandi
þurfa makarnir að lesa hvort
annað, lesa hvort úr augum
annars það sem ekki er hægt
að segja með orðum.“
Síamskötturinn Helga Dúlla
kemur nú til okkar inn f stof-
una. Það er kominn tími til
brottfarar, Hanna María þarf
að fara að undirbúa fyrirlestur
sem hún á að halda um Þing-
velli þá um kvöldið. Við fáum
okkur smágöngutúr í lokin,
skoðum Þingvallakirkju og
skáldareitinn þar sem þeir Ein-
ar Benediktsson og Jónas
Hallgrímsson hvíla. Sagan er
alls staðar í kringum okkur.
„Og þarna einhvers staðar var
það sem Hallgerður sá Gunn-
ar á Hlíðarenda í fyrsta sinn,“
segir Hanna María og bendir
yfir á bakkana hinum megin.
Þar voru miklar tjaldborgir
reistar á þeim tíma og allt iðaði
af mannlífi. „Ég er mjög þakk-
lát fyrir að vera hérna,“ segir
Hanna María. „Hér er allt sem
ég hef áhuga á, náttúran, sag-
an og kirkjan og það er yndis-
legt að fá að þjóna fólki, söfn-
uðinum, vinum og gestum
Þingvalla, því það hefur oft
gefið mér meira en ég hef get-
að gefið því,“ segir hún að lok-
um og bætir við að fram undan
sé akstur í annarri birtu á
heimleiðinni. □
23. TBL.1991 VIKAN 19