Vikan - 28.12.1992, Side 17

,LÆKNUM AN LANDAMÆRA" MEÐAL STRIÐSHRJAÐRAI UGANDA, AFGANISTAN OG SRILANKA
17 TIMA GANGA
Á JARÐSPRENGJUSVÆÐI í 5000
METRA HÁUM FJALLASKÖRÐUM
- OG MATAR- OG VATNSLAUS AD AUKI
Kaupmaðurinn á horninu heldur áreið-
anlega að ég sé á hæli, það líða mán-
uðir eða ár á milli þess sem ég sést í
búðinni hjá honum og þegar ég bað um
Moggann á mánudagsmorgni um daginn sá
ég að honum leist ekki á blikuna. Ég var alveg
búin að gleyma því að Mogginn kemur ekki út
á mánudögum enda nýkomin til landsins eftir
langa fjarveru!
Það er Jóhanna Lárusdóttir læknir sem hef-
ur orðið - og hlær dátt. Hún kemur til dyranna
eins og hún er klædd, er hispurslaus í tali og
dregur ekkert undan. Og hún tekur ekki þátt í
lífsgæðakapphlaupinu með okkur hinum. Hún
á sér nefnilega aðrar hugsjónir en stærra hús,
betri bíl og meiri pening. Jóhanna fór í læknis-
fræði vegna þess að hún hafði brennandi á-
huga á hjálparstarfi meðal snauðra,
vannærðra og stríðshrjáðra meðbræðra okkar
í fjarlægum heimshlutum.
Þegar Jóhanna hafði lokið stúdentsprófi frá
MH hóf hún nám í læknisfræði og langaði þá
þegar að fara út í þróunarhjálp. Og hún var
ekkert að tvínóna við hlutina, flýtti sér við
kandidatsnámið og tók stóran hluta þess úti á
landi, aðallega á Egilsstöðum.
„Ég vissi að það er næstum ómögulegt fyrir
reynslulausa lækna að komast í þróunarhjálp.
Ég hafði heyrt mikið talað um „Lækna án
landamæra" og langaði til að slást í hóp með
þeim en ég gerði mér grein fyrir að það þýddi
sennilega ekki að sækja um það nema kunna
frönsku. Þannig að á meðan aðrir lækna-
kandidatar lögðu fé sitt I hús og bíla safnaði
ég peningum og fór svo til Frakklands, þar
sem ég var í eitt ár. Ég var í Grenoble, þar
sem ég lærði á skfðum, lærði að þekkja osta
og rauðvín - og lærði frönsku! Að þessu ári
liðnu hafði ég svo samband við samtökin
„Læknar án landamæra" og fór síðan í fyrstu
vinnuferðina í október 1986, til Úganda.“
VIL VINNA ÞAR SEM
ÞÖRFIN ER MEST
- Hvað olli áhuga þínum á að starfa við þróun-
arhjálp?
„Eg er ekki alveg viss. Ég held þó að á-
stæðan sé fyrst og fremst sú að hér á landi er
ástandið svo gott og mikið af læknum sem
vilja allir vera hér. Mér finnst meira gaman að
vinna þar sem þörfin er mest. Þessi löngun er
mjög gömul og er, að ég held, ástæðan fyrir
því að ég fór í læknisfræði.
í Úganda var ég í sex mánuði. Þetta var
fyrsta ferðin mín og ég vissi ekkert við hverju
ég átti að búast. Ég hafði verið búin undir að
fara til Tælands en það breyttist nokkrum
dögum fyrir brottför til Úganda. Ég var því
mjög illa undir það búin að fara til Úganda.
Þetta var í lok borgarastríðsins og Musaveni
var nýtekinn við völdum. Fyrsta áfallið var
strangur hervörður á veginum frá flugvellin-
um. Unglingar, varla meira en tólf til fimmtán
ára gamlir, stöðvuðu bílinn okkar og grand-
skoðuðu allan farangurinn.
Ég vann f suðvesturhluta Úganda. Þangað
var níu tíma akstur frá höfuðborginni, eftir
vegum sem voru varla slóðar heldur sundur-
grafin moldarflög. Þarna var ég yfir sjö eða
átta manns sem bjuggu á þrem mismunandi
stöðum. Verkefni okkar var að endurbyggja
fjórtán heilsugæslustöðvar sem höfðu verið
eyðilagðar í stríðinu.
Ég heimsótti þessar heilsugæslustöðvar
einu sinni í mánuði, kom með lyfin og fór yfir
það sem gerst hafði þar síðasta mánuðinn.
Þarna unnu ekki læknar heldur fólk sem hafði
verið þjálfað til þessara starfa á vegum
„Lækna án landamæra“.
Engar samgöngur voru í raun við þessa
staði. Enginn átti bíl nema þeir sem voru
helstu höfðingjar eða sveitarstjórar [ hverri
sveit. Þeir áttu yfirleitt bíl en þeir bílar voru ó-
nýtir og hafði ekki verið haldið við á stríðstím-
anum. Hlutverk okkar fólst því að miklu leyti í
því að flytja lyf og hjálpargögn til heilsugæslu-
stöðvanna og flytja svo veikt fólk á sjúkrahús."
HVÍTUR SVERTINGI
„Minnisstæðast frá starfi mínu þarna er
mæðradauðinn, hve algengt er að ófrískar
konur deyi á meðgöngutímanum. Aðstöðu-
leysið er líka mjög minnisstætt. Aðeins ein
heilsugæslustöð var nálægt okkur. Við lentum
tvisvar í því að fá til meðferðar konu sem var
komin sex eða sjö mánuði á leið og blæddi.
í öðru tilfellinu var um að ræða mjög miklar
blæðingar. Konan var svo blóðlaus og náföl
að ég vil meina að þetta sé í eina skiptið sem
ég hafi séð hvítan svertingja. Reyndar eru allir
mjög blóðlausir þarna vegna malaríu. Það vill
samt svo heppilega til að í Afríku kemur öll
fjölskyldan með ef einhver er veikur og þarf
að fara til læknis. Ég raðaði því öllum hraust-
ustu karlmönnunum í fjölskyldunni upp í eld-
húsinu, tók úr þeim blóðprufu og gaf síðan
konunni blóð.

S3
Tamílskur skæruliói á Sri Lanka, vopnaður
hríðskotariffli. Pessi er fulloröinn en sumir
skæruliðahóparnir stunda að ræna ung-
lingspiltum, allt niður í tólf ára, og neyða þá
til aö ganga í lið með sér.
26.TBL. 1992 VIKAN ] 7