Vikan - 28.12.1992, Qupperneq 28

TEXTIOG UÓSM.: ÞORSTEINN ERLINGSSON
Við Gerði Pálmadóttur, sem oftast er kennd
við verslunina Flóna, kannast flestir Islend-
ingar því hún hefur oft verið í sviðsljósinu
þar sem hún er bæði athafnasöm og hugmynda-
auðug kona. Veraldlegur auður hennar var kannski
í öfugu hlutfalli við þann andlega þegar hún yfirgaf
ættjörð sína til að gera hugmyndir sínar að veru-
leika, þar sem henni fannst hún mæta litlum skiln-
ingi samlanda sinna varðandi þau verkefni sem
henni fannst nauðsynlegt að hrint væri í fram-
kvæmd, landi og þjóð til framdráttar.
Nú eru það erlendir aðilar, meðal annars ýmis
stórfyrirtæki um allan heim, sem njóta hugmynda-
auðgi hennar en taug hennar til heimalandsins er
römm. Við settumst niður á litlum, indverskum veit-
ingastað nálægt heimili hennar í Amsterdam og
ræddum málin.
- Hvernig stóð á því að þú fórst hingað út og
hvernig æxlaðist þetta allt saman?
„Ég ætti nú varla að svara þessu því mér finnst
fólk heima vita miklu betur en ég hvað ég var að
gera heirna," segir Gerður og brosir. „Þú ættir því
frekar að upplýsa mig um það en ég þig. Frá mín-
um bæjardyrum séð var ég að tapa peningum og
það var fullt starf því ég tapaði öllu sem ég átti. Ég
lenti í því sem kalla má að ofmeta ýmsa hluti og
einnig að vanmeta aðra þannig að það sem ég var
að gera var ekki í samræmi við raunverulega
möguleika. Ég var mikið að fást við útflutningsmál
og þar á meðal að flytja út íslenska ullarvöru en
það gekk ekki sem skyldi.
Ég hafði áður rekið þá ágætu verslun Flóna um
árabil og vildi ekki festast ! því að vera afgreiðslu-
kona, búðareigandi, hugmyndasali og hvaða nöfn-
um sem við getum nefnt þessa starfsemi mína.
Hugur minn stefndi alltaf að því að nýta það sem
við eigum heima á íslandi sem mér finnst vera ó-
unnin auðlind. Alltaf er verið að væla um efnahags-
ástandið og jafnfram að þetta sé ekki hægt og hitt
sé ekki h^egt og allt sé meira og minna svart og
sykurlaust. Ég fór þess vegna að vinna að þessum
málum, eins og til dæmis að hanna og framleiða
ullarfatnað og vinna eitthvað nýtilegt úr ullinni sem
gekk að mínu mati mjög vel. Ég vann með fyrirtæk-
inu Vöku og einnig Skjóli sem bæði eru á Sauðár-
króki. Þar var yndislegt fólk sem lagði óhemju vinnu
á sig við þessi samstarfsverkefni og fjárfesti bein-
línis í því sem við vorum að gera. Mér finnst óg
eiga þessu fólki stóra skuld að gjalda.
Ég er þess fullviss að þau hráefni sem við eigum
heima, eins og ullin og ekki bara hún heldur fjöldi
annarra hráefna sem finna má úti í guðsgrænni
náttúrunni, er hægt að vinna á auðveldan hátt og
gera eitthvað sem maður sér ekki annars staðar.
Einnig langar mig að nefna andlegu verðmætin og
sögurnar okkar. Mér finnst þetta gjörsamlega ónýtt
auðlind. Við þurfum ekki brot af einu einasta álveri
inn fyrir okkar landsteina því við eigum svo margt
sem ekki er nýtt sem skyldi.
Mér finnst mjög undarlegt hvernig var tekið á
þessum útflutningsmálum mínum og það var hrein-
lega sparkað í rassinn á mér út úr landinu. Mér
fannst ég vera orðin blóraböggullinn á bátnum og
ég hefði hreinlega ekkert að gera heima. Ég hafði
mikinn áhuga á að vinna að þessum málum en það
voru of mörg Ijón í veginum sem ég hreinlega réð
ekki við að ryðja úr vegi. Mér var fariö að finnast ég
vera varahlutur í vitlausa vél. Ég passaði ekki inn í
kerfið, átti mér greinilega ekki viðreisnar von og
fannst mér hreinlega vera hafnað. Það er örugg-
lega ein versta tilfinning sem listamaður getur feng-
ið.
Ég tapaði öllu sem ég átti á þessari íslensku
framleiðslu. Þegar ég byrjaði að tapa á einum stað
sogaði það allt að sér og hefur síðan haldið áfram
að sogast upp f nefið á hinum og þessum lögfræð-
ingum. Ég eignaðist mikið af vinum í kringum þetta
„dauðastríð" mitt og einnig óvinum - þakka þér fyr-
ir. Ég er sem betur fer ekki mjög fylgin mér í sam-
bandi við andúð á fólki og andúð þess á mér
þannig að ég er búin að gleyma því að mestu
hverjir voru í þessum óvinaher og yfir höfuð öllu því
leiðinlega í þessu sambandi. Ég lít á þetta sem
djúpa skrámu sem ég hef fengið á lífsleiðinni og
einnig dýrt námskeið sem ég hef lært mikið af.
Sumir fara í læknanám en ég fór mína eigin náms-
leið. Hún reyndist mér mjög dýr en mér finnst ég
hafa lært óhemju. Ég væri tilbúin að halda nám-
skeið fyrir aðra til að forða þeim frá að fara í gegn-
GERÐUR
í FLÓNNI í
VIKUVIÐTALI
um þennan dýra skóla og um leið að rétta náms-
kostnað minn við.
Einu sinni var ég beðin um aö halda fyrirlestur á
einhverri stjórnunarráðstefnu. Ég vissi það ekki fyrr
en ég var búin með þennan ágæta fyrirlestur að sá
sem sá um skipulagninguna myndi að honum lokn-
um kynna mig sem hinn dæmigerða frumkvöðul
sem í raun væri dæmdur í 99 prósent tilfella til að
verða gjaldþrota. Ég fékk taugaáfall. Ég sat þarna,
búin aö halda þetta ágæta erindi um framtíðarsýn
mfna og svo kom þetta. Ég var gjörsamlega niður-
brotin manneskja.
Ég varð ekki gjaldþrota þar sem ég gat borgað
mlnar skuldir með því að selja allt sem ég átti. Það
bar að á nokkuö fyndinn hátt því hringt var í mig í
beinni útsendingu á einni útvarpsstöðinni. Stjórn-
andi þáttarins vildi kaupa eitthvað af því sem ég átti
því hann hafi séð innlit hjá mér í Húsum og híbýl-
um. Það var eins og við manninn mælt, allt fylltist
af fólki og ég réð ekki við neitt því það gekk svo
mikið á. Allar eigur mínar seldust á einum degi og
ég sat bara á einum eldhúskolli um kvöldið. Ég gat
því borgað stóran hluta skulda minna á eftir.
Allt var selt, jafnvel það sem mér var kærast.
Það var svo skrítið að mér varð minna og minna
sárt um þessa hluti eftir því sem leið á daginn. Það
var svo mikið af sætum konum og góðum mönnum
sem komu og vildu fá þetta og hitt og ég var tilbúin
að láta hlutina af hendi. Mér fannst eins og ég væri
að koma börnunum mínum í fóstur því allt sem ég
átti var bara drasl. Alla vega fannst mörgum það
þótt mér fyndist það ekki. Mér var mjög mikilvægt
að þetta lenti allt í góðum höndum. Allt í kringum
þessa ágætu brottför var því mjög skemmtilegt.
Restin af skuldunum var síðan borguð þegar ég
seldi húsið mitt.“
BÚFERLAFLUTNINGUR
„Ég var búin að ákveða að flytja út en ég vildi halda
áfram að vinna við hönnun á fatnaði og efnum til
fatagerðar eíns og ég hafði gert. Mig dreymdi alltaf
um að vinna meira með íslensku ullina því mér
fannst það verkefni rétt hafið.
Ég ætlaði fyrst að fara til Lúxemborgar þrátt fyrir
að ég væri búin að athuga marga staði. Þangað fór
ég en mér fannst það svo leiðinleg borg að ég gat
ekki hugsað mér að búa þar. Þetta var eins og að
vera komin ( bókhaldsdeildina I Landsbankanum.
Karlar eldri en tuttugu og þriggja ára voru virkilega
„þreyttir" og andrúmsloftið var mjög neikvætt.
Skandinavía er alveg jafnstíf og neikvæð og ísland
þannig að mér fannst ég ekkert hafa þangað að
gera. í Englandi myndi ég bara sogast niður í þessi
Ermarsundsjarðgöng sem þar eru. Þjóðverjar hafa
engan húmor. Til Frakklands gat ég hugsað mér að
flytjast en þar sem ég er ekki mjög góð í frönsku
fannst mér það ekki koma til greina þannig að ég
kom hingað. Hér eru greiðar samgöngur heim og
mjög góð miðstöð að vinna frá.
Ég kom árið 1988 gjörsamlega með tvær hendur
tómar, átti ekki gatað sent. Fyrir afganginn, þegar
allt var uppgert heima, keypti ég bíl handa börnun-
um mínum tveimur og síðan flugmiða aðra leiðina
hingað fyrir mig. Þau þurftu að vísu að borga svolít-
ið sjálf í þessum bllræfli og ég held að þetta hafi
verið meiri kostnaður fyrir þau en gjöf þegar upp
var staðið.
Það eina sem ég flutti með mér voru nokkrir af-
gangar úr Flónni. Þegar ég hafði peninga til að
leysa þá út töluvert síðar gat ég farið að vinna úr
þeim. Ég lenti í millibilsástandi sem var þrælerfitt
og gekk yfir með tómum reddingum. Ég seldi þetta
gamla dót og gat lifað á því þangað til ég fór að fá
verkefni."
- Ertu eitthvað skólagengin?
„Ég útskrifaðist úr Verslunarskóla (slands en eftir
það hef ég ekki verið í neinum skóla. Mín skoðun
er sú að það sé sama hvaða listgrein maður talar
um, hæfileikarnir komi að innan. Ef maður hefur þá
ekki er ekki mikið hægt að læra en maður getur vel
þróað hæfileika með sér ef þeir eru til staðar. Ég
held að lærdómur sé frekar til að stytta manni leið
að ákveðnu marki en gera einhvern að listamanni
ef hann hefur það ekki í sér. Maður lærir til dæmis
ekki að verða gamanleikari eða skemmtilegur ef
maður er það ekki frá náttúrunnar hendi.
Ég hef oft fengið glósur frá fólki um að ég sé
ekki lærð í þessu og sé því ekki atvinnumanneskja.
Ég læt mér svoleiðis ummæli í léttu rúmi liggja. Ég
28VIKAN 26.TBL.1992