Vikan - 19.05.1993, Blaðsíða 22

▲ Össur hf. er leióandi fyrirtæki á sviói
gervilimasmíöi og flytur stóran hluta fram-
leiöslu sinnar út. Hér eru stoötækjasmió-
irnir. F.v. Guömundur Jakobsson, Vilhjálm-
ur Guðjónsson og Gunnar Valdimarsson
aó störfum.
V Guómundur Jakobsson stoótækjasmióur
meó fullbúinn fót. Haft var samband vió
nokkra sjúklinga sem misst hafa fót vegna
æðaþrengsla af völdum reykinga. Enginn
vildi tjá sig um reynslu sína og enginn
vildi kenna reykingum um.
og mjög afmörkuö er aö
ræöa. í stuttu máli sagt er
stíflan þá losuð með því að
leiðsla er þrædd inn í æðina
en á leiðslunni er nokkurs
konar poki sem er blásinn út.
Þegar þetta tekst vel er skurð-
aðgerð ekki nauðsynleg. Við
framkvæmum um fimmtíu
slíkar aðgerðir á ári.
Á árunum 1986-1990 voru
framkvæmdar á íslandi að
meðaltali 10,8 aflimanir á ári.
Þá er jafnan búið að reyna allt
mögulegt áður en svo langt er
gengið. Yngra fólk fær venju-
lega gervilim sem það er svo-
lítinn tíma aö venjast en eldra
fólk hafnar oft í hjólastól og
fer jafnvel inn á hjúkrunar-
heimili. Þá fer þetta að hafa
ekki svo litla þjóðfélagslega
þýðingu því að fólk á hjúkrun-
arheimili, sem þarfnast al-
gjörrar aðhlynningar og
gæslu, kostar tvær og hálfa
milljón á ári. Það er því vissu-
lega mikilvægt bæði fyrir sjúk-
linginn og þjóðfélagið að unnt
sé að bjarga fætinum svo að
viðkomandi geti verið heima
hjá sér. Hann getur þá
kannski ekki hlaupið mikið
eða gengið hratt en hann
heldur fætinum og er að
mestu eða öllu leyti laus við
kvalirnar sem áður þjökuðu
hann.“
FLESTIR REYKJA
Páll kveðst hafa komist að því
eftir áratuga reynslu að niu af
hverjum tíu sjúklingum, sem
koma til hans vegna verkja af
völdum æðaþrengsla - sex-
tugir og yngri, hafi reykt mikið.
„Þá eru þeir margir hverjir
búnir að reykja einn pakka á
dag í þrjátíu til fjörutíu ár.
„Þegar við athugum hópinn
þar sem um er að ræða sjö-
tuga sjúklinga og eldri eru
einnig í þeim hópi einstakling-
ar sem ekki hafa reykt. í þeim
tilvikum eru æðaþrengslin af-
leiðing eðlilegrar kölkunar og
öldrunar. Yfirleitt koma karl-
arnir yngri hingað til meöferð-
ar heldur en konurnar sem
koma þá tíu og jafnvel fimmt-
án árum seinna.
Hingað koma fáir undir
fimmtugu en mjög margir um
sextugt þegar fólk er búið aö
reykja þrjátíu til fimmtíu
pakkaár eins og við köllum
það.“
- Verður vitneskjan um
sjúkdóminn og afleiðingar
hans til þess að fólk hættir að
reykja?
„Við berjumst á móti
straumnum ef fólk ekki hættir
að reykja því að þessar að-
gerðir koma ekki í veg fyrir
sjúkdóminn, þær lækna bara
bilun á einum stað, sjálf æða-
kölkunin hættir ekki. Það
hægir mjög á henni að hætta
að reykja."
BATAHORFUR
„Reykingar hafa mikil áhrif á
batahorfur. Við leggjum mikla
áherslu á það við sjúklinga
okkar að þeir hætti að reykja
áður en þeir koma í aðgerð.
Ef þeir eru ekki mjög þjáðir
látum við þá bíða í nokkra
mánuði eftir aðgerð. Þá fá
þeir tækifæri til að sýna sjálf-
um sér og okkur fram á að
þeir ætli að hætta að reykja
og geti það. Þetta hefur því
sálræn áhrif á þennan hátt -
en einnig líkamleg því að
mörgum sjúklingum batnar
töluvert bara við það að hætta
að reykja, einkum ef sjúkdóm-
urinn er ennþá vægur. í þriðja
lagi eiga flestir sjúklinganna
það sameiginlegt að þjást
einnig af lungnasjúkdómi
vegna reykinganna, lungna-
þembu, bronkitis og þar fram
eftir götunum. Það getur haft
ótrúlega mikið aö segja aö
„hvíla“ lungun í tvo eða þrjá
mánuði á reykingum. Það er
meö ólíkindum hvað þau ná
stundum að jafna sig fljótt.
Auðvitað getum við ekki sagt
við sjúkling sem kominn er
með drep í fótinn að við gerum
ekkert fyrir hann fyrr en hann
hefur hætt að reykja, það segir
sig sjálft, þá þarf að gera að-
gerð strax. Ef hann aftur á móti
er ekki með meiri einkenni en
svo að hann getur ekki gengiö
nógu hratt, þá er eðlilegt að
hann bíði eftir aðgerð þangað
til hann hefur hætt.
Það hefur veriö sannað aö
ef fólk heldur áfram að reykja
eftir aðgeröina eru fjórum
sinnum minni líkur til þess
að „viðgerðin" endist eitthvaö
því aö sjúkdómurinn heldur
áfram. Algengt er að eftir
fimm ár séu aðeins um 25
prósent æðanna opnar. Ef
sjúklingarnir hætta að reykja
eru aftur á móti um 85 pró-