Vikan - 01.11.1994, Blaðsíða 11

FAGMENNSKA OG
MANNÚÐ
Hanna stundaði sitt nám
við Neubert Ballet Institute, í
Carnegie Hall. Skólinn er
rekinn af fullorðnu pari sem
sýnir nemendum mikla hlýju
og alúð. „Ef ég var lasin
heima þá hringdu þau til að
grennslast fyrir um líðan
mína,“ segir Hanna. Neubert
hafði fleira til síns ágætis;
meira var lagt upp úr list-
rænu gildi en eyðileggjandi
keppnisanda. Hópurinn var
því samstilltur og við undir-
búning sýninga var ekki ver-
ið að metast yfir því hver
fengi bestu hlutverkin heldur
treyst á stjórnandann.
„Christine Neubert er mjög
fær stjórnandi," segir Hanna.
„Hún bað okkur að treysta
því að hún hefði heildarsýn-
ina í kollinum og raðaði okk-
ur eins og hún teldi öllum
fyrir bestu.“
Stundum var sagt við Jó-
hönnu: Þú gerir þetta svo
vel, hefur svo mikla leikræna
tilburði og tjáningin er svo
falleg hjá þér, værir þú til í að
kenna öðrum dansara? „Ég
stóð uppi, búin að gefa allt
mitt og kenna, og svo fékk
sú stelpa kannski hlutverk af
því að hún var örlítið sterkari
en ég tæknilega," segir Jó-
hanna og bætir við að þetta
hafi valdið vonbrigðum og
tárum en einnig hafi verið litl-
ir sigrar hér og þar. „Daginn
eftir sagðist Christine hafa
annað í huga fyrir mig og
viku síðar kom í Ijós að ég
fékk eitt bestu hlutverkanna;
leikið hlutverk sem var mikill
karakter og tengdi alla þætt-
ina saman. Trúlega hef ég
lært miklu meira á þessu
hlutverki en því að snúast á
táskóm og brosa,“ segir
Hanna brosandi.
EKKI YKKAR AFURÐ
Hanna segir það hafa
ruglað sig í ríminu hve mikið
hrós hún fékk frá skólanum.
Undirtónninn í því hrósi var
þó líka: Þú varst ekki neitt
þegar þú komst hingað, við
höfum gert þig að því sem
þú ert í dag. „Ég var mjög
ósátt við þessa túlkun og til-
kynnti þeim að ég hefði leik-
ið í Þjóðleikhúsinu sem
krakki og kæmi frá mjög
músíkalskri fjölskyldu, þann-
ig að ég kæmi með ýmislegt
með mór. „Þið skulið ekki
halda að ég sé ykkar afurð,“
sagði ég. Eg hef látið í mér
heyra og stundum verið vel
liðin og stundum ekki. Ég hef
ýtt við óþægilegum málum
og upplifað að allir þegi
þunnu hljóði í kring, sem
voru kannski sammála mér
inni í búningsklefa. Ég er ís-
lensk og svolítið sér á parti
og mér finnst það styrkur.
Mér finnst gott að koma
hingað og vita að ég er ekki
háð þessu umhverfi. Maður
kemur hingað til þess að
læra og sjá ýmislegt en það
er mikið öryggi í því að eiga
líka annan heim sem hægt
er að snúa til, hafa þessa
tengingu við eðlilegt líf,“ seg-
ir hún.
Einhver heilræði til ungra
dansara?
„Christine Neubert segir
að ballett sé svo erfið list-
grein vegna þess að heiðar-
leiki persónunnar sjálfrar
skíni í gegn. Þú getur ekki
logið. Hver ertu þegar þú
stendur á sviðinu? Þú ert
bara þú sjálf og sýnir hver
þú ert. Þess vegna hefur
maður lært að taka af sér allt
þetta falska," segir Hanna.
Auðvitað hef ég stundum
reynt að gera eins og hinir
en hægt og rólega fór ég að
taka þá áhættu að vera ég
sjálf og það er það eina sem
gildir," segir Jóhanna Kristín.
„Bestu listamennirnir, sem
ég hef séð á sviði, eru þeir
sem eru ekkert að rembast
heldur eru þeir sjálfir. Þetta
fólk hefur Ijóma yfir sér og
geislar af öryggi. Það er ekki
hægt að blekkja áhorfendur
þótt sumir reyni að nota
brögð til að sjarmera þá.
Trúðu því að með því að
vera þú sjálf þá ertu nógu
góð, að þú hafir eitthvað
fram að færa, að það sé í
þér þessi fegurð, þessi virð-
ing fyrir listinni sem skilar sér
þegar þú dansar. Ekki reyna
að selja þig, nota brögð,
frosin bros eða setja upp
sýningaandlit, það er ekki
hægt að Ijúga að fólkinu úti f
sal.“
MARTRÖÐ
DANSARANS
Hanna segist hafa fengið
nóg af því að horfa í spegil-
inn, vera óánægð með það
sem hún sér og spyrja sjálfa
sig: Af hverju er ég ekki jafn
falleg og sú við hliðina á
mér? „Ég varð að læra að
hætta þessu. Ég hef fengið
góða hjálp og leiðsögn og yf-
irleitt eftir hverja einustu sýn-
ingu kemur fólk til mín og
segir mig fædda til að vera á
sviði. Hinar geta kannski lyft
fótunum hærra en gefa
minna af sér,“ segir hún.
Hún segist stundum vera
hissa þegar fólk þakkar
henni fyrir því innra með sér
sé hún eilítið vonsvikin yfir
því að vera kannski ekki
jafngóð og hinar. Er það ekki
óþarflega harkaleg sjálfs-
gagnrýni?
„Ég held að sjálfsgagnrýn-
in sé nauðsynlegt hjálpar-
tæki fyrir dansara ef hún fer
ekki fram úr eðlilegri stærð,“
segir Hanna. „Ef karakterinn
er mjög sjálfsgagnrýninn fyr-
ir og tekur tíma hjá kennur-
um sem ýta undir þá áráttu,
getur orðið mjög erfitt hjá
honum. Sumir kennarar gefa
nemandanum stanslaust
þessi skilaboð: Þú ert ekki
nógu góð, líttu á þig í spegl-
inum, hvað ertu að reyna?
Þetta er ofsalega harður
bransi og ég varð einu sinni
mjög reið við einn kennara
minna sem hagaði sér
svona. Ég er ekki þessi litla
stelpa sem læt fara illa með
mig. Það er svo gamaldags.
Gömlu kennararnir í ballett-
heiminum vilja að maður þjá-
ist og fórni sér fyrir listina.
Þetta er vitanlega ekki fólk
sem hefur staldrað við og
breytt sínum hugsunarhætti.
Þetta fólk er blýfast í sínu
hlutverki og orkan, sem ligg-
ur á bak við kennslu þeirra
er niðurrífandi. Það, sem
þeir setja inn í hjörtu dansar-
anna, er það sem þeim var
gefið. Enda sér maður
marga dansara sem eru
taugaveiklaðir, haldnir lystar-
stoli, óánægðir og lifa í ótta
við að vera ekki nógu góðir.
Þeir þegja m.a.s. yfir meiðsl-
um af ótta við að fá ekkert
að gera. Þess vegna gefast
mjög margir upp. Þetta er fín
leið fyrir manngerð sem er
haldin sjálfspíningarhvöt á
háu stigi. Hafi maður hins
vegar heilbrigða skynsemi,
þá lærist að gera greinar-
mun á því sem kennarinn
segir og því sem er rétt.
Maður gengur hvort sem er
ekki endalaust á uppörvun
annarra. Þegar tilveran
gengur út á að öðlast viður-
kenningu kennarans, sem
kemur stundum og stundum
ekki, þá er í manni hungur
og þorsti eftir utanaðkom-
andi viðurkenningu sem
verður aldrei fullnægt.
Þegar ég skildi þetta fór
mér að líða betur og að
ganga betur. Þá höfðu aðrir
ekki svona mikið og sterkt
vald yfir mér. Það er númer
eitt, tvö og þrjú ef ég er
ánægð. Áður var ég ekki
nógu sterk sjálf og of næm
fyrir áhrifum annarra. Þegar
maður er farinn að dansa
fyrir sjálfa sig, öðlast maður
frelsi. Þá fyrst finnst mér
kominn grunnur að því að
verða heilsteyptur listamað-
ur. Svo er mjög mikilvægt að
finna að maður má vera
maður sjálfur. Maður getur
sagt: „Nei, ég þarf ekkert að
breyta mér í eitthvað annað.
Ég er ég og það er allt f lagi.“
DANSINN KVADDUR
UM SINN
Hanna tók sér frí eftir að
hafa keyrt sig of hart áfram
til að nálgast þá dansara
sem voru f meiri og betri
þjálfun en hún. „Ég varð allt
of grönn og lenti í heilsufars-
legum vandamálum. Skyn-
semin sagði mér að nú væri
kominn tími til að taka sér
smáfrí og hugsa málið. Ég
sá að ég gæti aldrei breytt
mér í ameríska ballerínu
sem er tágrönn og fær og
týpa sem New York City
Ballet ræður til sín. Það voru
þó ákveðin vonbrigði því ein-
mitt það var draumur litlu
stelpunnar og allar stelpur í
ballett hafa þennan sama
draum. Þegar ég sá að þetta
væri of dýru verði keypt,
lagði ég niður fyrir mér hverj-
ir mfnir möguleikar væru,“
segir Hanna Stína.
Hún flutti heim, ákvað að
koma aldrei til New York aft-
ur og snerta dans aldrei
framar. Vonbrigðin voru orð-
in mikil og ýmislegt persónu-
Æft í
Carnegie
Hall þar
sem Jó-
hanna
stundaði
nám. En
hún tekur
skýrt fram
aö hún sé
ekki afurð
skólans.
10. TBL. 1994 VIKAN 1 1
VIKAN í NEW YORK