Vikan - 01.11.1994, Blaðsíða 15

Pavarotti hafði verið í „The
Tonight Show“ og Domingo
vissi sem var að það væri
mikilvægara að koma fram í
sjónvarpi.
Líklega hefur þessi „tenóra-
dýrkun" og einhæf markaðs-
setning þeirra stóraukið hlust-
endahóp klassískrar tónlistar
en ein afleiðingin gæti samt
orðið sú að tími sópransöng-
varanna (kvenrödd) komi aftur.
Þegar Pavarotti og Dom-
ingo voru að byrja var fjöldi
hæfileikaríkra tenóra fyrir en
það var samt tími sópran-
söngvaranna, tími Dívanna.
Þá voru vinsælastar Callas,
Tebaldi, Price, Sutherland,
Nilsson og Caballé. Þetta hef-
ur breyst mjög síðan en sumir
sjá merki um afturhvarf til fyrri
tíma.
Alison Ames, varaforseti
listadeildar Deutsche Gramo-
phon útgáfunnar segir, að nú
sé að koma tími mezzo-
sopran og barítónsöngvara
- sem syngja við mun eðli-
legri söngstyrk. Hann nefnir
dæmi máli sínu til stuðnings:
- Cecilia Bartoli, mezzosopr-
an, hefur hlotið geysivin-
sældir og seljast plötur
hennar grimmt þessa dag-
ana, - Dmitri Hvorostovsky
og Thomas Hampson, barí-
tónsöngvarar, virðast einnig
vera að hefja glæstan feril.
Þó eru menn ekki alveg
úrkula vonar að finna nýja
tenóra sem eiga eftir að láta
að sér kveða í framtíðinni.
Alison Ames (Deutsche
Gramaphon) telur Jerry
Hadley, Richard Lecch og
Frank Lopardo mjög fram-
bærilega. Ray Minshull
(Decca útgáfufyrirtækið)
bætir Roberto Alagna við
listann. Ardis Krainik (Lyric
Opera, Chicago) telur
kanadamanninn Ben Heppn-
er verða næsta hetjutenór-
inn og hjá Metropolitan telja
menn Michael Sylvester lík-
legastan stórtenór í hlutverk
lýriskra tenóra innan ítölsku
óperunnar.
Menn virðast þó vera
sammála um eitt, þegar
spurt er hvort annar Pavar-
otti eða Domingo sé í sjón-
máli - að það sé enginn sjá-
anlegur sem hægt sé að
benda á og segja: „Jú, það
er hann.“ □
(Lauslega endursagt úr erlendum
tímaritum um klassíska tónlist.)
Stórtónleikar, aódáendaskarar og
plötusala í metupplagi á borö vió
þaö sem jafnast á vió þaó sem best
gerist hjá vinsælustu poppurum
heims. Hver getur beöiö um meira?
Jú, hljómplötuútgefendur leita meó
logandi Ijósi aö topptenórum til aö
leika þetta allt eftir . ..
ítlarnir spiluðu þar og
Simon og Garfunkel
og meira að segja
Páfinn hélt þar messu 1987
en undirbúningurinn fyrir
hljómleikana „Encore“ með
þremur tenórum, sem hald-
inn var á Dodgers leikvang-
inum síðastliðið sumar, sló
öll fyrri met hvað varðar und-
irbúning og glæsileika.
Á bak við sviðið var komið
fyrir 150 metra langri mynd af
frumskógi með ekta pálma-
trjám og tveimur fossum. Að
vísu þurfti að skrúfa fyrir
fossana meðan á hljómleik-
unum stóð (vegna hávað-
ans) en þetta átti jú að vera
glæsilegt. Fyrir framan þenn-
an bakgrunn var byggt stórt
svið með fimm rómverskum
súlum sitt hvorum megin.
Það tók nokkur hundruð iðn-
aðarmenn sex daga að setja
upp sviðið en undirbúningur-
inn hófst tveimur árum áður.
Þetta var ekkert í líkingu
við fyrstu tónleika þeirra sem
voru haldnir á Ítalíu fjórum
árum áður. Aðeins 6,500
áhorfendur sáu þá tónleika
en 56,000 voru á Dodgers
leikvanginum. Pavarotti söng
hins vegar fyrir meira en
500,000 manns í Central
Park í New York ’93.
Decca hljómplötufyrirtækið
hafði tryggt sér útgáfuréttinn
að fyrstu tónleikum tenór-
anna, sem voru haldnir fyrir
fjórum árum, og borguðu
mikið fyrir en þóttu taka
mikla áhættu. Tónleikarnir á
Ítalíu urðu feikivinsælir. Þeir
voru sýndir aftur og aftur í
sjónvarpi víða um heim og
fór plötusalan fram úr öllum
vonum. Um 11 milljón ein-
taka hafa þegar selst og er
þetta mesta sala á klassískri
plötu hingað til. Aðeins örfáir
klassískir listamenn hafa náð
þeim árangri að plötusala
þeirra komist inn á topp tíu
listann, þar sem popparar
eru nánast einráðir.
Síðastur til að brjóta ísinn
er þó líklega Nigel Kennedy
sem spilaði árstfðir Vivaldis.
Sú útgáfa hefur meira að
segja verið notuð í auglýs-
ingar eins og hvert annað
popplag.
Ekki eru þó allir ásáttir um
hvers vegna fyrri hljómleikar
tenóranna urðu svona geysi-
vinsælir en ýmislegt hefur
verið týnt til eins og sögur
um ríg á milli tenóranna,
sem voru háværar í fyrstu
(ekki lengur), og að hér
væru á ferðinni mestu
söngvarar allra tíma, komnir
saman til að syngja vinsæl-
ustu aríur sígildrar tónlistar.
Kannski er einfaldasta skýr-
ingin nærtækust; þeir syngja
einfaldlega manna best.
MILLJÓN DOLLARA í
LAUN HVER?
Það varð því að með-
höndla svona söluvöru með
fullri virðingu í næsta skipti
en það varð ekki fyrr en fjór-
um árum eftir fyrri tónleikana
þrátt fyrir fjölda gylliboða í
millitíðinni.
Fleiri þúsund gestir á
hljómleikunum þurftu að
borga 1,000 dollara fyrir
sætin sín, þar á meðal
Bush- og Reagan hjónin
ásamt fjölda þekktra leikara
eins og Tom Cruise og Arn-
old (þið vitið hver). Fjöl-
miðlafárið byrjaði nokkrum
vikum fyrir hljómleikana,
enda úrslitaleikurinn í fót-
boltanum næsta dag og
heimspressan mætt.
Yfir milljarður áhorfenda í
yfir 100 löndum sáu hljóm-
leikana um gervitungl. Warn-
er fyrirtækið tryggði sér út-
gáfuréttinn fyrir áætlaðar 14
milljónir dollara og var geis-
laplatan komin í verslanir
fyrir lok ágúst.
Hvað skyldu þeir og
stjórnandinn, Zubin Mehta,
svo hafa haft upp úr þessu?
Tibor Rudas, skipuleggjandi
fyrirtækisins, hefur verið
þögull sem gröfin um þetta
atriði en sjálfsagt hafa tenór-
arnir ekki gert sömu mistök-
in og í fyrra skiptið þar sem
þeir fengu engar prósentur
af sölu. Verði salan eitthvað
í líkingu við fyrri geislaplötu
þeirra er áætlað að tekjur
þeirra fjórmenninga verði
ekki undir jafnvirði 70 millj-
óna íslenskra króna á mann!
Dogers leikvöllurinn nokkr-
um dögum fyrir stórtónleik-
ana. Ekkert var til sparaö.
Flugumferö var bönnuö yfir
svæöiö og stööva varö
rennsli fossanna sitthvoru
megin viö sviöiö meöan á
tónleikunum stóó.
EN SELST ÞAÐ?
Um þetta atriði snúast
vangaveltur tímaritsins
Classic CD þar sem segir að
vissulega hafi þeir sungið
stórkostlega vel í þetta sinn
en sönglögin virtust ekki hafa
gengið eins vel í áhorfendur
og klassísku verkin. Carrer-
as, sem er haldinn sjúkdómi,
getur verið mistækur en tókst
sérlega vel upp í „E lucevan
le stelle" úr Tosca og sýndi
þar einstaka næmni. Þetta
lag var þó ekki valið á geis-
laplötuna. Pavarotti var hyllt-
ur af fjöldanum fyrir „Nessun
Dorma" og Domingo þótti
jafnbestur þeirra og þótti
gera „Vesti la giubba" geys-
igóð skil. Samsöngur þeirra í
„Brindisi", drykkjusöngnum
úr La Traviata, fékk áhofend-
ur til að sveifla sér í takt og
klappa með. Stórkostlegir
hljómleikar og er Ifklega
miklu skemmtilegra að eiga
myndbandsspóluna en geis-
laplötuna.
Þarna voru þeir greinilega
á heimavelli en sönglögin
gengu ekki i Ameríkanana.
Það mátti greina á viðtökun-
um, miðað við klassíska hlut-
ann. Það sem fólk virðist vilja
borga fyrir er að sjá og
hlusta á tenórana gera það
sem þeim fer best - að
syngja vinsælar aríur.
En ef platan selst eitthvað
í líkingu við fyrri plötuna má
búast við endurtekningu, þótt
hún verði kannski ekki alveg
eins og fyrri hljómleikarnir.
Hins vegar er ekki hægt að
búast við slíku eftir lélega
sölu, þeir hafa jú nóg annað
að gera, enda bestu og vin-
sælustu tenórar í heiminum.
□
(Lauslega þýtt úr erlendum tíma-
ritum um sígllda tónllst.)
TÓNLIST