Vikan - 01.11.1994, Blaðsíða 64

SÁLRÆN SJÓNARMIÐ
VIRÐIST KÖLD OG
ÓMANNESKJULEG
RÁÐGJÖF
Hann hótar sífellt sjálfsvígi
ef allt heima hjá honum
snýst ekki um hans þarfir og
sjónarmið. Með þessum af-
lífunarhótunum er hann að
nota mögulegt sjálfsvíg sitt
sem stjórntæki á móður sína
og aðra fjölskyldutengda.
Hvort honum er alvara með
þessum hótunum eða ekki
getur enginn sagt til um
nema hann. Ef ég væri
Stebba og stæði frammi fyrir
sömu kúgun og hún, myndi
ég einfaldlega segja honum
að framkvæma þessa ætlun
sína. Þessi ráðgjöf virðist
köld og ómanneskjuleg, sér-
staklega með tilliti til þess að
okkur ber, samkvæmt geð-
læknisfræðinni, að taka allar
yfirlýsingar okkar nánustu
um sjálfsvíg alvarlega.
SJÁLFSVÍGSHÓTANIR
NOTAÐAR SEM
STJÓRNTÆKI
Til styrktar þessu sjónarmiði
mínu má einfaldlega benda
á þetta: Getur nokkur í raun
komið í veg fyrir að einhver
svipti sig lífinu ef viðkomandi
er fyllilega ákveðinn í slíku?
Ég held ekki. Þegar svo ver-
ið er að nota þess konar hót-
un sem stjórntæki til að kúga
þá sem okkur eru kærir þá
eru miklar persónulegar
hættur því samfara. Sérstak-
lega fyrir þá sem fyrir slíku
Vinsamlegast handskrifið
bréf til Jónu Rúnu og
látið fylgja fullt nafn og
kennitölu, ásamt
dulnefni. Svörin byggjast
á innsæi Jónu Rúnu og
ríthandarlestri og því
miður alls ekki hægt
að fá þau í einkabréfi.
Utanáskriftin er:
Jóna Rúna Kvaran
.Kambsvegi 25,
104 Reykjavík
óréttlæti verða og ekki síst ef
við látum slíka kúgun við-
gangast og þá þannig að
hún fái að ná tilgangi sínum
sem er fyrst og fremst sá að
beygja aðra undir sinn vilja.
ÞJÖKUD OG ÞREYTT
Þess vegna er ekkert óeðli-
legt við það sjónarmið að
telja rétt, úr því sem komið
er, að Stebba hreinlega segi
drengnum að hann eigi sitt
líf sjálfur og ef hann óski að
missa það sé það einfald-
lega hans val og ekki á
hennar valdi að koma í veg
fyrir það. Við getum ekki lif-
að í stöðugum ótta við að
okkar nánustu geri eitthvað
sem við gætum komið í veg
fyrir, ef við stæðum og sæt-
um eins og viðkomandi vill
hverju sinni. Stebba er þeg-
ar þjökuð og þreytt vegna
rangs lífernis drengsins og
hún á auðvitað rétt á allt
öðruvísi lífi en því lífi rang-
lætis og ófyrirleitni sem
barnið hennar skapar henni.
Hún getur í raun ekki komið í
veg fyrir neitt af því sem
hann framkvæmir ef honum
þykir ekkert óeðlilegt við það
sjálfum. Sorgleg staðreynd
en sannleikur samt.
AFVEGALEIDDUR OG
RÁÐVILLTUR
Hún spyr hvort ég álíti að
hann geti komist úr því víti
sem hann lifir í í dag. Auðvit-
að getur hann það, en ein-
ungis ef hann kýs sjálfur að
þiggja þann stuðning sem
hann á kost á, t.d. hjá SSÁ
eða öðrum meðferðarstöðv-
um. Það er engan veginn
hægt að neyða hann inn á
neina stofnun þó svo að
hann væri augljóslega betur
settur í dag við aðstæður þar
sem hann væri rétt byggður
upp og losaður, með til þess
gerðum aðgerðum, undan
því oki sem óreglu alltaf fylg-
ir. Hann er ráðviiltur og af-
vegaleiddur í augnablikinu
og búinn að baka sér mikil
vandræði, auk þess sem
hann hefur sett heila fjöl-
skyldu á heljarþröm vand-
ræða. Þetta er erfitt ástand
en margur, í flóknari stöðu
en hann, hefur leitað sér
réttrar hjálpar og náð góðum
árangri og þannig tekist að
breyta lífi sínu í kjölfarið.
RUGLUÐ FYRIRMYND
Stebba hefur eðlilega
áhyggjur af því að sonur
hennar sé slæm fyrirmynd
fyrir systkini sín. Vissulega
er hann það. Það má þó
ekki gleyma því að þau eru
ósátt við ömurlegt ástand
hans og ættu því fremur
velja sér aðrar, og ögn
heppilegri, fyrirmyndir en
kolruglaðan og fársjúkan
bróður sinn. Þau eru kann-
ski í meiri hættu sökum
þess andlega álags sem
framferði hans skapar þeim
heldur en þess að það séu
einhverjar líkur á að þau
taki upp hans ósiði. Það er
sennilega fremur ólíklegt.
Aftur á móti geta þau bug-
ast á einhvern hátt sökum
þess að veikleikar hans
stjórna lífi þeirra eins og er.
VILL EKKI UPPRÆTA
VEIKLEIKA SÍNA
Þarna erum við aftur komin
að því hvort hann á að flytja
út af heimilinu. Ef allt heimil-
islífið snýst um hann og
hans aflögun er ekkert sem
réttlætir það að hann sé þar
lengur en nauðsyn krefur.
Hinir heima eru heilbrigðir og
eiga meiri rétt á eðlilegu
heimilislífi en einstaklingur
sem vill ekki njóta þess sem
honum stendur til boða,
engu síður en þeim, af því
að hann er ekki tilbúinn til að
uppræta og vinna bug á
veikleikum sfnum í augna-
blikinu. Það hlýtur því að
vera spurning hvort hægt er
að sameina á heimilinu ein-
stakling brjálaðan af eitur-
lyfjaneyslu og heilbrigða
unga einstaklinga. Það er
heldur ósennilegt satt best
að segja.
HENTUGT OG
RÉTTLÆTAN LEGT
Hvort Stebba hefur verið of
lin við hann, eins og hún
spyr um, er erfitt að segja til
um. Allavega hefur hún verið
honum góð móðir og þolin-
móð fram að þessu. Málið er
bara að henni eru, eins og
öðrum, takmörk sett í sam-
skiptum, jafnvel við eigin af-
kvæmi, og hún á, eins og
stendur, ekkert líf vegna
þessa ógæfusama sonar
síns. Hún á rétt á annars
konar lífi og á að leita eftir
því. Ef hún er búin að fá
nóg, þá verður hún að
bregðast við drengnum með
öðrum hætti en áður. Hún
ætti að láta hann velja um
það að leita sér hjálpar eða
flytja út. Hvort tveggja er
réttlætanlegt og gæti orðið
honum til góðs.
NEI GETUR VERIÐ AF
HINU GÓÐA
Á meðan drengurinn getur
gengið inn og út af heimilinu
ábyrgðarlaus og heimtað
bæði peninga og aðra þjón-
ustu af sínum er verið að ýta
undir aukin vandamál hans.
Betra er að honum yrði gert
Ijóst að nú væri komið að
vendipunkti í lífi hans og
hann fengi engan stuðning
annan en til að leita sér
skynsamlegrar hjálpar og
það núna strax. Á meðan
hann getur gengið dóm-
greindarlaust yfir allt og alla
þá áttar hann sig ekki á að
það er eitthvað til sem heitir
að segja nei í samskiptum
og það afl getur stjórnast af
góðum hvötum og réttum
viðhorfum.
VIÐ ÁTTUM MEIRI
RÉTT Á HEIMILINU
Eða eins og hrygga móðirin
sagði eitt sinn alvarleg í
bragði: „Elskurnar mínar.
Það er sárt að loka dyrun-
um á sitt eigið afkvæmi, en
það er þó stundum réttlæt-
anlegt. Það voru fimm ein-
staklingar að tapa ráði og
rænu sökum sonar míns.
Við gátum ekki sætt okkur
við framferði hans og
hann vildi ekki breyta sér.
Þess vegna varð hann að
fara að heiman. Við áttum
einfaldlega meiri rétt á
heimilinu en hann og það
þurfti hann að skilja." □
Með vinsemd,
Jóna Rúna
LAUSN SÍÐUSTU GÁTU
+ + + + + + + + G + + + + + K + + +
+ + + + + + í H U G A ■M A D U R + P
+ + + + + + R A Ð A G ö D + M A U R
+ + + + + •,+ ö L A F A R + 3 L U M A
+ A F S T A D A + F R I L L' A N + N
E L R I . + M U R T A + + ú A + A G G
+ L E K T 0 R + A l T + 3 P E R R A
T J L + R + G U L A + U P P + Ó +
+ + S I F + + E M + F + G A L A Ð I
B 1 T N E I S T I + S S + R I T U N
+ + A G 1 N N R + S A M A + + A R A
+ B R U 0 G + A A + M A S K T + H +
+ L + R A U S U Ð u T + B A R D 0 3
T ð M + + N A N D + + M E T R A S T
S M A L I N N + A s + , A S T I N ‘A . R
+ A R A. + + I D U N IJ • + T A N D R I
+ + E X I N N + N A U T + + + A Æ T
+ H L A L E G A + U R + S K A L K A
+ .1 + + M I + R 0 T T A + F K A T + ■
+ A + V A N 5 i + L A F L A u S + S
+ + H 0 N U M + D E N G I R + T I N.
+ s Æ L + M A L U G + A D A L + 71 A
+ K L Æ R + R Ó G Ú R N A F A R + T
G R I D + E I N G R U G G A D + E T
V 0 P 1 N N + s U + T s + T A R F A
A F D R A T T A R L A U sl + R Ó A R