Vikan - 20.11.1995, Page 114

VERSLIIN
miR
VERDANDI
RUEDDR
Opið mán.- föst. kl. 10:00-18:00
laugardaga kl. 10:00-14:00
FIS-LÉTTtf
GRETTISGATA 6
101 REYKJAVÍK
S 562 6870
hormónið. Reykingar bein-
línis draga úr mjólkurfram-
leiðslu. „Ég hef stundum
sagt að þótt það sé kannski
ekki nema eitt prósent
kvenna sem líkamlega geta
ekki mjólkað vegna þess að
þær hafa ekki nægilega
marga mjólkurkirtla þá séu
miklu fleiri sem ekki geta
mjólkað vegna þess að þær
trúa því að þær geti ekki
mjólkað. Skortur á sjálfs-
trausti hvað þetta varðar
hamlar brjóstagjöf. Þung-
lyndi mæðranna og sogvilla
barnanna sjálfra getur einnig
skemmt fyrir.“
Ef barn vill ekki taka brjóst-
ið þótt móðirin sé með næga
mjólk er mikilvægt að það fái
hvorki pela né snuð vegna
þess að þá er um að ræða
aðrar sogaðferðir. „Nýfætt
barn sem hefur fengið einn
pela gæti hætt að sjúga
brjóstið og farið að höggva
saman gómunum vegna þess
að það dugar til að fá mjólk úr
pelanum. Það er einkennilegt
en sum nýfædd börn tapa
hæfileikanum til að sjúga
brjóstið strax og þau hafa
drukkið úr pela í fyrsta skipti."
BÖRNIN EIGA SJÁLF
AÐ RÁÐA FERÐINNI
Mikilvægt er að leggja
barnið rétt á brjóst og að það
fái að Ijúka sér af á því fyrra
áður en það er lagt á seinna
brjóstið til að öruggt sé að
það sé ekki einungis að
drekka formjólk úr þeim báð-
um. „Algengt er að konur
taki börnin of fljótt af fyrra
brjóstinu vegna þess að því
hefur verið haldið fram að
styttri gjafir dragi úr líkum á
eymslum í geirvörtu. Það er
ekkert óeðlilegt að gjöf hjá
nýfæddu barni taki klukku-
tími eða jafnvel meira. Áður
fyrr, þegar konur voru látnar
taka börnin af fyrra brjóstinu
Guörún
Jónsdótt-
ir er ein
hjálpar-
mæör-
anna í
Reykja-
vík. Hér
sést hún
viö
mjaltavél.
þurft að fara í uppskurð
vegna sýkinga. Á Landspít-
alanum gegnir Dagný Zoéga
stöðu brjóstagjafaráðgjafa.
Hún er hjúkrunarfræðingur
að mennt og sérmenntuð í
brjóstagjafaráðgjöf og starf-
aði til skamms tíma sem
hjálparmóðir."
Guðrún er með átján
mjaltavélar til leigu og yfirleitt
eru þær flestar í útleigu sem
sýnir að vandamál tengd
brjóstagjöf eru algeng. „í
gærkvöldi var vél skilað eftir
tveggja daga leigu en svo er
ein vélin búin að vera í leigu
hjá sömu konunni í hálft ár.
Algengast er að mjaltavél sé
í leigu í um þaö bil eina viku.
Vélin losar stíflur auk þess
að hjálpa til við minniháttar
vandamál sem upp kunna
að koma. Það er gott að
geta notað mjaltavélina og
sett mjólkina í pela þegar
móðirin mjólkar nóg en barn-
ið getur ekki sogið. Það þykir
sjálfsagt í þeim tilfellum þeg-
ar konur eignast holgóma
börn eða börn með hjarta-
eða litningagalla. Ef vélin
væri ekki til staðar mundi
móðirin hætta að mjólka.
Það kemur stundum fyrir að
konur sem eiga heilbrigð
börn leigi vélina og algengt
er að konur fari með vélar í
verslunarferðir til írlands,"
segir Guðrún og hlær.
PELI ER EKKI ALLTAF
HEPPILEGUR
Burtséð frá öllum stíflum
og ef barnið er duglegt að
sjúga geta ýmsar ástæður
legið að baki því að móðirin
mjólki ekki. Streita er efna-
fræðileg ástæða fyrir því að
konur mjólka ekki en þá losa
þær adrenalín út í blóðið
sem hefti mjólkunarlosunar-
eftir kannski fjórar mínútur,
skapaði það ákveðinn ritma
sem börnin lærðu. Þau fóru
jafnvel að sleppa fyrra
brjóstinu of fljótt. Ef barnið
tekur brjóstið rétt, sýgur það
rétt og fær sjálft að stjórna
tímalengdinni á brjóstinu fer
það í flestum tilfellum fyrr að
stytta gjafirnar, það lengir
fyrr tímann á milli gjafa og er
yfirleitt að öllu leyti fljótara
að læra á sig og sitt maga-
mál. Auk þess þarf yfirleitt
ekki að láta þessi börn ropa.
Þau sleppa brjóstinu þegar
þau þurfa að ropa. Ropa-
dæmið er pelavandamál og
hefur yfirfærst ansi mikið yfir
á brjóstið. Reynslan er sú að
ef móðirin lætur barnið sjúga
í fimm mínútur, tekur það af,
lætur það ropa og leggur
það á aftur aukast líkurnar á
að það taki ekki alveg rétt í
næsta skipti, sjúgi ekki rétt,
kyngi meira lofti og þetta
verður að vítahring."
Fyrirburar geta átt erfitt
með að taka brjóst. Til að
örva viðbrögð þeirra eru þeir
gjarnan teknir upp þegar þeir
eru í létta svefninum og
lagðir á brjóst. Fyrirburar eru
slappir og sagt hefur verið
að þeir geti ekki tekið brjóst
fyrr en eftir ákveðinn tíma.
„Reynslan er samt sú að fyr-
irburar, sem á hefur verið
beitt svokallaðri kengúruað-
ferð, hafa verið lagðir á
brjóst löngu áður en þeir
voru taldir hafa þroska til
þess. Þá hanga þeir innan-
klæða framan á móður sinni
og eru meira og minna að
totta allan sólarhringinn.
Þessi börn nærast ótrúlega
vel. í móðurkviði nærist fóst-
ur allan sólarhringinn og það
eru sérstaklega fyrirburar
sem ekki eru tilbúnir aö
hætta þeirri venju. Þeir eru
heldur ekki færir um að taka
stórar gjafir á þriggja tíma
fresti." Vandamál tengd
brjóstagjöf liggur oft eins og
mara á móðurinni sem f
mörgum tilfellum fær sam-
viskubit sem enginn fótur er
fyrir, hún sér engan endi á
ósköpunum og gefst jafnvel
hreinlega upp. „Þessir erfið-
leikar standa yfir í svo stutt-
an tíma af ævi hennar og
þegar hún er komin yfir þá er
eins og hún hafi gripið sólina
í fangið. Ég held að það sé
gott að taka einn dag ( einu
og vera ekkert að hugsa um
hvað þetta só óskaplega erf-
itt.“ □
114 VIKAN n. tbl. 1995