Heima er bezt - 01.06.1955, Blaðsíða 2

162
Heima er bezt
Nr. 6
Þ jóðlegt
h e i m i I i s r i t
(w
IIEIMA ER BEZT . Ileimilisblað með myndum . Kemur út mánaðar-
lera . Áskriftagjald kr. 67.00 . Útgefandi: Bókaútgáfan Norðri .
Heimilisfanr blaðsins: Pósthólf 101 Reykjavík • Prentsm. Edda h.f.
Ábyrrðarmaður: Albert J. Finnbocrason . Ritstjóri: Jón Björnsson .
Efnisyfirlit
Bls. 163 Gönguför fyrir 42 árum,
eftir Sigurð Egilsson.
— 167 Ljóðabréf,
eftir Svbj. Benteinsson.
— 169 Jörgen Bukdahl og ísland.
— 171 Hafraklettur,
eftir Bergsvein Skúlason.
— 173 Ástríður Þórarin dóttir,
eftir Þórarin Hclgason.
— 175 Rödd,
cftir Jóhann Bjarnason.
— 176 Hjörleifur Benediktsson og naglaskipið,
eftir Bjarna Sigurðsson.
— 178 Og hún laðaöi gresti.
— Danski myndhöggrvarinn Bjerg.
— 185 Æfintýrið um H. C. Andersen,
eftir K. M. Bitsch.
Myndasagan, Óli segir sjálfur frá, o. fl.
•IIMMIIIIMMtMIIMItlttltllMMIIIMtlllMlltllimmimiMlllllllllllttllMIIIIIIHItlMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
Forsíðumyndin
FRÁ KRÍSUVÍK
Krísuvík er einn af kunnustu stöðum á landinu
fyrir brennisteinsnámur þær, sem þar eru. Auk
þess var löngum stórbýli í Krísuvík, enda voru þar
landkostir góðir fyrir sauðfjárbúskap, því að haga-
ganga var þar góð, enda þótt hún væri erfið og bú-
skapurinn fólksfrekur, en slíkt kom ekki að sök í
gamla daga, þegar vinnulafl var nóg. Margir kann-
ast við Árna Gíslason sýslumann á Kirkjubæjar-
klaustri. Hann flutti með allt sitt til Krísuvíkur
kringum 1880. Árni var bróðir séra Skúla Gísla-
sonar í Odda og mikilhæfur maður á marga lund.
Hann var gott og vinsælt yfirvald, en þó meiri
bóndi. Við flutninginn til Krísuvíkur varð hann
fyrir margvíslegum óhöppum, því að fé hans margt
strauk eða týndist, enda getur varla ólikari staði
en Síðuheiðarnar og hraunin og hrjóstrin á Reykja-
nesskaganum.
Norður af bænum i Krísuvík eru hinar forn-
frægu brennisteinsnámur. Þarna er jarðvegurinn
mjög sundursoðinn og móbergið er orðið að alla-
vega litum leir. Fjöldi leirhvera er á þessum slóð-
um og sumir stórir. Víða eru gufuhverir fyrir utan
aðal námusvæðið.
siffitumffiffitffiffittfflfflffiffitffiffiffinffiffiffiffiffiffit;;;
tt
S ó k n
Kappi drifin kynslóð ný
klungur yfir vandans
gengur hrifinhuguð í
háuklifum andans.
Giftu þykir okkur á
eigi mikið skorta
bregðist kvikul krappaspá
kvíðans blikusorta.
Fylking þreytir flóttatreg
fram til streituleiða
orkuleit um áraveg
alda breytiskeiða.
Sveinbjörn Benteinsson.
•»*«MI»*»»II**I«I*<
•••••»»»**•♦♦»*i»*»**»*<
•«**«»***»**«*«***M*M»I»M******»**«»»*»4
• «»MM*MM**M»M«»M*M»M**«4M •« •««••«
Sú var tíðin, að brennisteinsnámurnar hér á
landi voru nýttar að talsverðum mun. En mest
voru það útlendingar, sem við slíka vinnslu feng-
ust.
Magnús Stephensen segir frá því í Eftirmælum
18. aldar, að einna fyrst hafi verið farið að taka
brennistein í Krísuvík á árunum 1724—1729. Stóðu
tveir sérfræðingar, Holzmann og Sachmann, fyrir
því, en eftir miðja öldina var þar sett á stofn
„brennisteinsverk“. Var brennisteinninn lagður
inn í verzlanir óhreinsaður.
Árið 1858 keypti enskur maður, Busby að nafni,
Krísuvíkurnámurnar, og fengust ýms ensk félög
við brennisteinsnám þar um nokkurra ára skeið.
En talið er, að brennisteinsnámið hafi aldrei borg-
að sig.
Krísuvík er nú í ,eigu Hafnarfjarðarbæjar. Mun
vera ætlunin að hefja þar ýmsar framkvæmdir á
næstu árum. — Jarðhitinn verður okkur nútíma-
mönnum meira virði en brennisteinninn var á fyrri
tíð. Vatnsaflið og jarðhitinn í sameiningu munu
veita birtu og yl út yfir hinar dreifðu byggðir
landsins í æ ríkara mæli. Á þessu sviði stendur ís-
land framar mörgum öðrum löndum, þar sem lofts-
lag er hlýrra og gróður jarðar gjöfulli.
Eldurinn og hitinn í iðrum jarðar gerði ísland
frægt langt fram eftir öldum, en á aðra lund en
verða mun í framtíðinni. Hjátrú og hindurvitni-
sögur spunnust um landið, og margir útlendingar
trúðu í fylhtu alvöru á, að jarðhitinn hér á landi
stafaöi af því, að héðan væri svo skammt til staða
hinna fordæmdu, sem lýst er á svo meistaralegan
hátt í skáldskap Dantes. Það er skemmtileg þróun,
að þau náttúruöfl, sem lærðir og leikir fyrr á tím-
um tengdu við staði fordæmdra, skuli í raun verða
aflgjafar ljóss og hita þeirrar þjóðar, sem lengi
var lítilsvirt og gleymd úti á hjara hins byggilega
heims.
Ljúsm.: Jón Jónsson.