Heima er bezt - 01.06.1955, Blaðsíða 12

172
Heima er bezt
Nr. 6
— Svo er hann einkavinur sels-
ins, eins og allir veiðimenn vita.
Næst mætum við selnum.
Svartbakurinn hefur vakið hann.
Stórir og belgmiklir útsels-
brimlar og skjóttar urtur skjóta
upp kollinum skammt frá bátn-
um, og stara á okkur grænum og
gTeindarlegum augum. Þteim
skýtur til axla upp úr sjónum,
troða marvaðann um stund og
fjarlægjast síðan bátinn. Allur
er varinn góður. En þeim er ó-
hætt. Hér eru ekki stríðsmenn
á ferð. Það er hvorki blý eða
byssa í bátnum.
Líklega eru þetta hjón, og eiga
barn í vonum, sem þau svo ætla
sér að fæða og ala upp í Hafra-
kletti þegar haustar. Ég óska
fjölskyldunni til hamingju!
En þetta eru aðeins útverðir
byggðarinnar, þeir færustu. Þeg-
ar við komum að tanganum
liggja þar margir selir og baka
sig í sólarhitanum. Þeir eru ó-
sköp letilegir. Dýfa kömpunum
hvað eftir annað í sjóinn, og er
auðsjáanlega meinilla við að
væta sig. Þó drattast þeir ofan
um síðir, blásandi og rymjandi.
Nokkrir reka í fyrstu upp haus-
inn skammt frá tanganum og
blása mæðulega yfir ónæðinu,
sem þeir verða fyrir, aðrir setja
kryppu upp úr hryggnum og láta
sig fljóta í sjólokunum. Síðan
lóna þeir í burt og við sjáum þá
ekki meir. —
— Sendlingar vappa tístandi
um tangann, þvf nú er fjara og
þeir í ætisleit. Sennilega eru
þetta geldfuglar, sem ekki hugsa
til varpstöðva í sumar.
Næst mætum við skarfinum,
við flæðarmál á tanganum. Hon-
um er erfitt um gang og þungt
um flug. Sjórinn er hans eina
athvarf. Óskapleg kös er þar af
ungum í hreiðrum, sem raunar
eru nú ekki hreiður lengur, held-
ur samfelld þarahrönn, troðin
og bæld, þar sem ekki mótar
fyrir nokkurri hreiðurgerð. Sum-
ir engjast sundur og saman ber-
ir og blindir, og eiga sýnilega
bágt með að þola birtuna. Aðrir
eru á „bezta búnaði“, en nokkuð
alfiðraðir og komnir að þvi að
yfirgefa bælið. En þeir eru
þungir á sér og feitir, og vilja
sitja meðan sætt er. Þegar þeir
teygja úr hálsinum og hrista að
okkur gráan kollinn, vellur upp
úr þeim fiskurinn, lítt eða ekki
meltur. Unginn er ákaflega gráð-
ugur, og foreldrarnir spara ekki
við hann fæðuna. Marhnútur og
þaraþyrsklingur eru hans uppá-
halds réttir. — Skarfurinn er sá
kyndugasti varpfugl sem ég
þekki. Hann getur verið að verpa
frá því snemma í marz og þang-
að til í fardögum. Því er unginn
svo misjafn.
Teistan — þessi þýðlynda
prúða „systir“ í ríki fuglanna —
flýtur við klappirnar. Hún er á-
kaflega spök og gæf þarna eins
og annars staðar. Sjálfsagt á hún
tvo unga einhvers staðar í glufu
milli steina uppi á hólmanum.
Það fer hvergi mikið fyrir henni.
Hógværð og háttprýði eru henn-
ar dyggðir.
Svo göngum við upp á hólm-
ann. Hann er algróin þróttmik-
illi töðu og mel. Skarfakálstopp-
ar á stöku stað. Og svo er mjúkt
við fótinn í töðufeldinum, að
það er eins og gengið sé eftir vel
stoppaðri dýnu. Hér hefur ekki
verið borinn Ijár í gras um tugi
ára. En grasið nært af fugla-
driti, hávaxið og kjarnmikið,
lagst út af og dáið í lok hvers
vaxtartímabils og myndar þykk-
an og frjóan jarðveg ofan á þess-
um afskekkta kletti. — Moldin
hverfur til jarðarinnar þar sem
hún áður var, en andinn til guðs,
sem gaf hann.
í grasinu er krökt af svart-
baksungum. Þeir stærstu fara á
kreik og hypja sig til sjávar, en
þeir minni bæla sig niður og fara
hvergi. Við megum gæta okkar
að stíga ekki ofan á þá.
Kríuungunum er þó hættara.
Þeir eru nýskriðnir úr eggjun-
um, og sumir ófæddir. En við
reynum að valda ekki slysum.
Raunar er hætt við, að eitthvað
af þeim verði hinum gráðugu
ungaræningjum að bráð, sem
byggja með þeim hólmann. Og
þó er ekki gott að segja neitt um
það. Þar sem margar fuglateg-
undir byggja svo að segja eina
sæng, er ekki að vita nema sam-
komulagið sé gott. Lambið og
ljónið virðast leika þar saman,
svo til fyrirmyndar er. — Það er
fyrst þegar mennirnir koma til
sögunnar, með alla sína „frið-
un“ og „verndun" sem allt ætlar
að verða vitlaust. — Annars er
ekki mikið þarna af kríu. Og hún
hverfur, og garg hennar drukkn-
ar gersamlega, í kliðnum og
marvaðanum yfir höfðum okkar.
Mikið er af lunda. Hann bygg-
ir myrkar holur í hinni mjúku
og frjóu mold hólmans. Hann
sækist ekki eftir sólskininu og
sunnanblænum í híbýli sín. Mest
er af honum utan með — á klett-
unum. En þó er hola og hola á
stangli um allan hólmann. Hon-
um bregður ónotanlega við hina
óvæntu heimsókn okkar, og dyn-
inn yfir höfði sér. Flýgur því í
dauðans ofboði út á sjó. Von-
andi hefur eggið hans eða ný-
fæddur unginn, ekkert illt af
því. Viðstaða okkar verður svo
stutt.
Stöku útleiðslu sjáum við, en
þær eru ekki margar. Þetta er
ekki ákjósanlegt varpland fyrir
æðarfuglinn. Of þurrt, slétt og
hart. — En þó gerir æðarfugl-
inn sér flest að góðu. Ekki er til
sá hólmi eða sker í Breiðafirði,
sem annars tollir á þángkló eða
grastægja, að ekki verpi þar
kolla. Þar er engin hólmi í eyði á
vorin.
Vatnsönd hrekkur upp úr mel-
skúf. Máske situr hún á tómum
fúleggjum svona seint á varp-
tíma. Við aðgætum það, en svo
er ekki. Eggin eru kolunguð. Hún
hefur bara verið svona síðbúin
í varpið.
Toppönd skýst úr dauðri lunda-
holu. Allt í lagi með hana. Sjálf-
sagt eru eggin hennar kolunguð.
— En hvað eru annars andir að
gera á þessum kletti, úti i miðj-
um firði? — Þetta eru ekki þeirra
réttu heimkynni. Því er ekki auð-
svarað, en líklega hafa þær bara
komið sér þarna fyrir til að sæta
soðið, auka á fjölbreytni dýra-
lífsins í hólmanum. Hafi þær
sælar gert!
En ekki er allt talið enn. Klett-
arnir að norðan og vestanverðu,
sem blasa við mér heima, eru
þéttsetnir fugli. Frá honum staf-
ar „marmarinn“ í klettunum.
Allt er þar í einum graut, að mér
virðist: rita, skarfur, fýll. — Og
þó, fýllinn er efstur. Hann er
nýr landnemi á þessum slóðum,
og illa þokkaður. — Faðir minn
segist oft hafa komið í hólmann
á unglingsárum sínum, og þá