Heima er bezt - 01.06.1955, Blaðsíða 9

Nr. 6
Heima er bezt
169
JÖRGEN BUKDAHL OG ÍSLAND
HEIMA er BEZT barst þýðing á
eftirfarandi greinarstúf, eftir
danska bókmenntamanninn Jör-
gen Bukdahl, fyrir skemmstu.
Eins og menn muna, kom Buk-
dahl í heimsókn hingað síðast-
liðið sumar og hélt þá nokkra
fyrirlestra um hina nýju nor-
rænu stefnu, sem hann og hinn
nýlátni skólastjóri við Frederiks-
borg Höjskole, C. P. O. Christi-
ansen, hafa barizt ötullega fyrir.
Inntak þessarar stefnu er algert
jafnrétti í skiptum frændþjóð-
anna, og full viðurkenning á
hlutdeild hvers þeirra í menn-
ingarlegum efnum, en á það hef-
ur mjög skort hvað ísland og
sagnaritunina fornu snerti. Er
Bukdahl ákveðinn talsmaður
þess, að við fáum handritin ó-
skoruð hingað heim, og hefur
barizt fyrir skoðun sinni í ræðu
og riti. Fjöldi lýðháskólamanna
hafa gengið fram fyrir skjöldu
og krafizt þess að handritunum
verði skilað, en þar er við ramm-
an reip að draga, þar sem Hafn-
arháskóli er afhendingu mótfall-
inn svo sem kunnugt er En allar
góðir óskir fylgja þeim mönnum,
sem hafa tekið svo drengilegan
þátt í því, að opna augu landa
sinna fyrir þessu réttlætismáli,
og svo mun fara áður en lýkur,
að þessir þjóðardýrgripir kom-
ast heim hingað, og munu menn
eins og Bukdahl eiga ekki síztan
þáttinn í því. Hinu verður einn-
ig að gefa gaum, að pólitískar
æsingar út í Dani geta ekki ann-
að en spillt þessu máli, því að
vinir okkar þar í landi geta auð-
vitað ekki vitað, eins og við vit-
um, sem erum hér heima, að
þeir, sem hæst æpa að Dönum og
þylja gömul skammakvæði um þá
á pólitískum fundum, eða öðrum
vettvangi, gera það margir
hverjir í allt öðrum tilgangi,
enda er það gamalt bragð stjórn-
málamanna, að æpa hástöfum til
þess að leiða athyglina frá öðr-
um málum, sem þeir hafa kom-
izt í sjálfheldu með, og vilja
hafa sem minnst umtal um. —
Bukdahl leggur höfuðáherzluna
á hinn siðferðilega og menning-
arlega rétt okkar til handrit-
anna, þó að hann neiti alls ekki
lagalegum rétti okkar, en þar
virðast flestir málsmetandi Dan-
ir hafa svipaðar skoðanir og með-
an þeir stóðu fastast gegn sjálf-
stæðiskröfum okkar. Hitt er þó
enn furðulegra, að svo virðist,
sem margir íslendingar geri lítt
eða ekki úr hinum lagalega
rétti, sem þó má virðast alveg
Bukdahl og Magnhild kona hans við hús
þeirra í Askov.
ótvíræður, a. m. k. þangað til
farið verður að vefengja kenn-
ingar Jóns Sigurðssonar um
lagalegan rétt íslendinga til
sjálfsforræðis, en krafan um
endurheimt handritanna er hlið-
stæða þeirra. Hitt er svo annað
mál, að ekki ætti að leggja út
á þá hálu braut, að vísa hand-
ritamálinu undir úrskurð ein-
hvers „alþjóðadómstóls", því að
þá er hætt við að úrskurðurinn
félli samkvæmt hagsmunum
stórvelda þeirra ,sem þar hafa
mest að segja, og væri þá verr
farið en heima setið. í þessu
máli verður að fara samninga-
leiðina, og þar stöndum við sem
betur fer ekki einir, því að í Dan-
mörku er fjöldi réttsýnna áhrifa-
manna, sem nota hvert tæki-
færi til þess að upplýsa landa
sína um kjarna þessa máls, og
mun enginn, sem til þekkir, vera
í efa um að þeir munu bera sig-
ur af hólmi.
Jörgen Bukdahl er fyrir löngu
víðfrægur maður fyrir rit sín.
Hann hóf ungur ritstörf með
tveimur skáldsögum, en sneri sér
brátt að öðrum bókmenntasögu-
legum efnum, og á því sviði ligg-
ur höfuðstarf hans. Hann hefur
samið merkar bækur um bók-
menntir Norðmanna og átti rík-
astan þátt í að nýnorskar bók-
menntir urðu kunnar á hinum
Norðurlöndunum, en áður voru
þær lítt þekktar. Sama máli
gegnir um bókmenntir Finna á
finnsku, sænsk-finnsku bók-
menntirnar voru vel kunnar
vegna málsins. Hann hefur einn-
ig kynnt sér bókmenntir íslend-
inga og Færeyinga. í þessum fáu
línum eru engin tök á að skýra
nánar frá hinu merka rithöf-
undarstarfi Bukdahls, en þess
má geta, að hann er af ýmsum
bókmenntamönnum talinn vera
fremsti ritskýrandi Norðurlanda
síðan Georg Brandes leið. Eins
og gefur að skilja hefur Bukdahl
átt marga harðvítuga andstæð-
inga í heimalandi sínu, og átt
við þá mörg og hörð vopnavið-
skipti í blöðum og tímaritum, en
hann er harðskeyttur mjög í
deilum, ef svo ber undir. Hann
ritar oft um bækur í dagblaðið
„Politiken", enda hefur hann
talið sig helzt fylgja róttæka
flokknum að málum í stjórnmál-
unum. Bukdahl er ágætur fyr-
irlesari og er oft á fyrirlestra-
ferðum um Norðurlönd. Heimili
hans er í Askov á Jótlandi, þar
sem hinn þekkti lýðháskóli er,
sem margir íslendingar hafa
sótt. Heldur hann oft fyrirlestra
við skólann, og þá er varla til
það „múrmeldýr", svo að notað