Heima er bezt - 01.06.1955, Blaðsíða 24

184
Heima er bezt
Nr. 6
sambandi. Hann hefur nefnilega
trúað mér fyrir nokkrum leynd-
armálum, sem ég meira að segja
get ekki sagt öðrum, og ekkert
gerir samband manna innilegra
en sameiginleg leyndarmál. Það
er þessi leyndardómur, sem fær-
ir okkur nær hinum mikla lista-
manni, því hið stórkostlegasta
við það, að sjá mikil listaverk er
það, að þau hvísla að okkur ó-
endanlega fínum skýringum á
ýmsum leyndardómum náttúr-
unnar, sem við höfum ekki þekkt
áður og ef til vill ekki veitt at-
hygli. Hið innilega samband við
þann ,sem skapað hefur lista-
verkið, verður enn innilegra
vegna þess, að í návist mestu
listaverkanna erum við ein með
hinum mikla eilífa anda, og á-
hrifum hans fá engin orð lýst.
Þegar ég sé Skipper Clement
líkneskið í Álaborg verður mér æ
ljósara hversu uppreisnarvilji
mannsins er stórkostlegur eigin-
leiki. Nemi ég staðar við Uffe hin
Spage á íþróttasvæðinu í Árós-
um skil ég æ betur hina tragisku
fegurð í hikandi sál. Og líti ég á
elskendahópinn í Möllerparken i
Árósum finnst mér hinn flókni
leyndardómur ástarinnar vera ó-
trúlega nærri sinni óhugsanlegu
skýringu. Ný sterk geð hverju
sinni. Slíkar gjafir verða aldrei
launaðar eins og vert væri“.
Þannig mætti halda áfram að
birta sýnishorn úr afmælisrit-
inu, sem Johannes C. Bjerg
fimmtugum var helgað, en ég vil
nú í þess stað birta örlítið úr þvi
sem hann hefur sjálfur skráð.
„Vilji einhver athuga hvernig
viðraði 26. janúar 1886 mun hann
Komast að raun um, að þann dag
var fárviðri í suðurhluta Jót-
lands. Himinn og jörð virtust
renna saman í eitt, slíkur var
stormurinn og hríðin.
í þessu aftakaveðri var vagn
sendur af stað frá bænum Ödis
í svo nauðsynlegum erindagerð-
um, að ekki dugði nein bið, ljós-
móðirin skyldi sótt ef þess væri
nokkur kostur. Ljósa kom og
bjargaði fjögurra punda dreng
inn í stálgrátt ljós heimsins. Á
undan honuip, voru komnar 7
stúlkur og 6 drengir til sömu
hjónanna, og úr þessu fór að
verða hver síðastur með barn-
eignirnar því að móðirin var 43
ára og faðirinn 53. Ég var dreng-
urinn og svo lítilfjörlegur var ég,
að ráðlegast þótti að vefja mig í
sjúkrabómull og labba með mig
út í fjós, þar var ég borinn fram
og afíur margar klukkustundir
daglega, það átti að vera svo
hollt. Forfeður mínir voru bænd-
ur í landnámshéraði og eins og
margt landamærafólk,allstífir ef
svo bar undir. Pabbi sagði mér
t. d. að ef snurða hefði hlaupið
á þráðinn hjá afa og ömmu, héfði
ekki verið auðvelt að kippa öllu
í samt lag. Einu sinni vildi hún
t. d. fara á vörumessu, en hann
ekki. Bæði voru viljasterk, en
hann átti, auk viljans, hestana
og það gerði gæfumuninn.Amma
varð að láta undan, en hún gerði
það ekki með góðu. Snemma
morguns vörumessudaginn fór
hún í fínustu fötin sín, settist í
bezta stólinn í stássstofunni og
hafði regnhlífina milli fótanna.
Þegar vinnukonurnar og annað
heimilisfólk kom til þess að
spyrja húsmóðurina um eitt eða
annað sagði hún aðeins: Ti stæl,
æ te marken í dav. En það þýðir:
Þeigi þú, ég er á vörumessu í dag.
Um þessar mundir kom hug-
takið víxlar til sögunnar meðal
bændanna. Þeim til lítils góðs.
Að minnsta kosti fóru þeir illa
með afa minn. Áður hafði hann
lánað mönnum reiðufé, það var
ekki hættulegt, en nú var þetta
svo auðvelt, menn þurftu ekki
annað en skrifa nafnið sitt. Og
afi skrifaði nafnið sitt svo oft,
að hann varð að selja annan bæ-
inn sinn og pabbi tók við hinum
og ógurlegri skuldasúpu. Þetta
gekk um hríð, en árið eftir, að
ég fæddist varð pabbi að selja
bæinn og flytja til Kolding. Þá
tóku við erfið ár með mikla fá-
tækt, sem móðir mín gat aldrei
sætt sig við, en pabbi tók breytt-
um aðstæðum með karlmennsku
og kom öllum gríslingunum á
legg af miklum dugnaði.
Þar eð ég var yngstur 14 syst-
kina var ákveðið, að hafa dálítið
við mig, svo að ég fékk að fara í
latínuskólann í Kolding og sótt-
ist mér námið þar vel, einkum
í stærðfræði, sem hefur orðið
mér að miklu gagni í högg-
myndalistinni“.
Þegar Johannes C. Bjerg kom
úr íkólanum virtust öll listasund
lokuð, fjölskyldan var fátæk og
úr því varð ekki bætt. Fyrst tóku
við skrifstofustörf, en eftir hálft
ár veiktist Bjerg og varð að
hætta í bili. Þá fékk hann leyfi
til þess að nema myndskurð, og
þótt úr litlu væri að spila tókst
honum að ljúka sveinsstykkinu,
sem er líkneski af föður hans og
fyrsta listaverkið, sem hann fékk
tekið á Charlottenborgarsýning-
una.
Árin fram að 1911 voru stöð-
ugur barningur fyrir allra nauð-
sýnlegustu brauðhleifum, þá
fengust 16 menn til þess að
styrkja listamanninn með 100
krónum á ári hver í þrjú ár, svo
hann gæti numið í París. Þá rann
upp nýr og betri tími í ævi Jo-
hannes C. Bjerg. Hann kvæntist
rétt áður en hann fór til Frakk-
lands og í París komst hann brátt
í kynni við ýmsa helztu lista-
menn þeirra tíma og vann traust
þeirra og vináttu. Þegar striðið
kom 1914 varð hann að fara frá
París í skyndi, en fékk síðar lista-
verkin heim til Danmerkur.
Næstu árin jókst honum álit með
hverju ári, hann sýndi á Grönn-
ingen og Den frie og hlaut ágæta
dóma. Hann hafði þá gert eitt
af beztu listaverkum sínum,
Abyssíníumannin, sem nú er á.
Listasafni ríkisins í Kaupmanna-
höfn.
Nú hafði Johannes C. Bjerg
sigrað. Þegar mikið þótti við
liggja, að listaverk væri snilld-
arlega gert var leitað til hans.
Hann gerði jöfnum höndum
líkneski af þekktum mönnum,
hugmyndum og raunverulegum
atburðum. Eitt listaverk hans,.
„Pomona", var í safni því, sem
L. F. Foght gaf Listasafni ríkis-
ins og hefur því nú verið valinn
staður í Gróðrarstöðinni.
Samkvæmt boði bæjaryfir-
valda sýndi hann í fjölda borga,
m. a. Gautaborg, Stokkhólmi og
Osló. En hann hélt líka sýning-
ar í París, Edinborg, New York,
Amsterdam, Búkarest og Bel-
grad, auk þess í nokkrum ít-
ölskum borgum.
Sá, sem ekki þekkir lögmál
þau, sem myndhöggvarar lúta að
nokkru í verkum sínum, njóta
skýringarlaust fegurðarinnar,
mýktarinnar og tignarinnar, sem
Framhald á bls. 189.