Heima er bezt - 01.05.1960, Blaðsíða 11

Það var orðinn harla lítill bústofn bænda í Skaftár-
tungu vorið næsta eftir gosið, því að ekki lifðu allar
kindurnar, sem settar voru á um haustið. Varð ýmislegt
þeim að fjörtjóni, og týndist og fórst mest hjá þeim,
sem mest ætluðu á beitina. Vissi ég til þess, að gamlir
sauðir féllu, sem settir voru á um haustið og síðan reknir
í skóglendi seinni part vetrarins, þegar hey voru þrotin.
Gaddur kom í jaxla fjárins og háði því víst allmikið, og
einnig sóttu á féð ýmsir kvíllar, sem virtust koma af
sandátinu. Jaxlarnir á ungu fé löguðust á næsta ári, og
sáum við þá eftir á, að við höfðum farið skakkt að með
að lóga unga fénu en halda eftir fullorðnu fé í þeirri trú,
að það myndi þola betur. Fjórir bændur í syðri hluta
Tungunnar munu hafa haldið meiri hluta bústofns síns,
mestmegnis sökurn þess, að þeir áttu heyfyrningar frá
næsta vetri fyrir Kötlusumarið, og líka var askan minni
á syðstu bæjunum.
Lítils styrks urðum við aðnjótandi eftir þetta mikla
tjón. Vissi ég ekki til, að nokkur styrkur væri veittur
úr ríkissjóði að því undanskildu, þegar björgunarskipið
Geir var sendur með salt og tunnur austur að Skaftár-
ósi handa Síðumönnum. En þrjú félög gáfu nokkur
þúsund krónur hvert til styrktar í þessar sveitir. Mig
minnir 12—15 þúsund krónur hvert. Voru það Eim-
skipafélag Islands, Kaupfélag Eyfirðinga á Akureyri og
Sláturfélag Suðurlands. Var fé þessu víst úthlutað til
þeirra, sem mestu tjóni urðu fyrir, og hrökk það víst
skammt til að bæta svona stórfellt tjón, og varð þetta
ógurlegur hnekkir í búskap bænda hér um slóðir. Lang-
mesta hjálpin fyrir Tungumenn var gripatakan fyrr-
nefnda hjá Mýrdælingum og Landeyingum.
Nú er nokkuð farið að ræða og rita um næsta Kötlu-
gos, hvenær það muni koma o. s. frv. En vel gæti nú
skeð, að Katla gamla geri gys að því öllu og komi svo
öllum á óvart. Misstór hafa verið og misjafnan usla gert
gosin úr Kötlu. Næsta gos á undan þessu virðist hafa
verið miklu vægara, bæði vatnshlaupið og öskufallið.
Það var 1860. Móðir mín sagði mér, að þá hafi ekki
verið meira öskufall hér í Tungunni en svo, að vel sást
í gras í túninu á Flögu, er þær voru að hreinsa túnið.
Hún var þá unglingsstúlka. Hefur það verið harla
rnikill munur samanborið við síðast, því að þá hefði
orðið þungt fyrir hrífunni í Flögutúninu! En 1860 kom
meira öskufall yfir Mýrdalinn. Hefur vindátt þá oftar
verið norðanstæð. Annars hef ég lítið séð skrifað um
það gos, en hlaupið fór þá víst lítið fyrir austan Hafurs-
ey. Annars mun Tungan oftast hafa orðið fyrir þyngst-
um búsifjum af öskufallinu úr Kötlu, enda er ekki langt
þar á milli. Og hún er ekki sérlega hollur nábúi, þegar
hún tekur að spúa eldi og eimyrju yfir nágranna sína.
Nokkrir hafa skrifað um þetta síðasta gos Kötlu, og
þá fyrst og fremst Gísli sýslumaður Sveinsson, eins og
fyrr er nefnt. Svo er ritgerð í Eldritunum, sem Skúli
Markússon gaf út 1930, sennilega eftir hann sjálfan, og
einnig skrifaði Kjartan (Leifur?) Markússon um hlaup-
ið séð af Hjörleifshöfða, og Jón Gíslason lýsir því nokk-
uð, er þeir flúðu undan því, safnsmennirnir úr Alfta-
veri (sbr. „Göngur og réttir“, I. b.), og enn fleiri kunna
að hafa skrifað eitthvað um þetta. Geta þeir, sem vilja
fræðast um gang goss þessa, lesið ritgerðir þessar.
Til er líka kvæði um Skaftártungu og Kötlugosið
1918 eftir Pál menntaskólakennara Sveinsson, ort á lat-
ínu, en þýtt á íslenzku af séra Valdimar Briem á Stóra-
núpi. Er það að finna í 15. árgangi „Óðins“ 1919, 9. tbl.
Bréfaskipti
Við pilta og stúlkur á aldrinum 14—15 ára. — Margrét Jóns-
clóttir, FjarÖarstræti 15, ísafirði. Dodda Jóhannsdóttir, Aðal-
stræti 19, ísafirði. Rannveig Kjartansdóttir Aðalstr. 17, ísaf.
Við pilt eða stúlku á aldrinum 11—14 ára. — Sigurbjörn
Olafur Magnússon, Belgsholti, Melasveit, Borgarfjarðarsýslu.
Við pilt eða stúlku á aldrinum 12—14 ára. — Mjallhvit Guð-
rún Magnúsdóttir, Belgsholti, Melasveit, Borgarfirði.
Við pilt eða stúlku á aldrinum 9—12 ára. — Elinbjörg
Magnúsdóttir, Belgsholti, Melasveit, Borgarfirði. Þuriður M.
Magnúsdóttir, Belgsholti, Melasveit, Borgarfirði.
Við pilt eða stúlku á aldrinum 13—14 ára. Mynd fylgi bréfi.
— Helgi Bergþórsson, Eystra Súlunesi, Melasveit, Borgarfirði.
Við pilta og stúlkur á aldrinum 9—10 ára. — Hugrún
Hjartardótlir, Vífilsdal, Hörðudal, Dalasýslu.
Við pilta og stúlkur 13—15 ára. — Svava Hjartardóttir,
Vífilsdal, Hörðudal, Dalasýslu.
Við pilta og stúlkur á aldrinum 20—30 ára. — Hulda Heið-
dal Hjartar, Vifilsdal, Hörðudal, Dalasýslu.
Við pilt eða stúlku á aldrinum 12—14 ára. Mynd fylgi. —
Gufíný Olöf Þorleifsdóttir, Langhúsum við Haganesvík,
Skagafirði.
Við pilta og stúlkur á aldrinum 13—15 ára. Mynd fylgi. —
Þár Arason, Lindarbrekku, Hvammstanga, Vestur-Hún.
Við. pilt á aldrinum 11—13 ára. Hreinn Halldórsson, Hróf-
bergi, pr. Hólmavík.
Við pilt eða stúlku á aldrinum 12—14 ára. — Sigurbjörg
Halldóra Halldórsdóttir, Hrófbergi, pr. Hólmavík.
Við pilta og stúlkur á aldrinum 16—17 ára. — Erna Hafdis
Hilmarsdóttir, Saltnesi, Hrísey, Eyjafirði.
Við pilta eða stúlkur á aldrinum 17—19 ára. Mynd fylgi. —
Steingerður Ingimarsdóttir, Skeggsstöðum í Svarfaðardal,
F.yjafjarðarsýslu.
Við pilta eða stúlkur á aldrinum 15—16 ára. — Konrdð Ingi
Torfason, Stórhól, Víðidal, V.-Hún., um Lækjamót.
Við pilta eða stúlkur á aldrinum 11—13 ára. Mynd fylgi. —
Grétar Arnason, Lækjamóti, Víðidal, V.-Hún., pr. Lækjamót.
Við pilta eða stúlkur á aldrinum 14—16 ára. — Halldóra
Bjarndis Sigurðardóttir, Slítandastöðum, Staðarsveit, Snæ-
fellsnesi.
Við pilta eða stúlkur á aldrinum 18—22 ára. — Kristmunda
Þ. Sigurðardóttir, Slítandastöðum, Staðarsveit, Snæfellsnesi.
Við pilt eða stúlku á aldrinum 12—14 ára. — Þórir Stein-
grímsson, Símstöðinni, Djúpuvík, Árneshreppi, Strandasýslu.
Við pilta frá 15 ára aldri. — Margrét Hildur Aronsdóttir,
Hóli, Fáskrúðsfirði, S.-Múl., Aðalheiður Aðalsteinsdóttir,
Sólvöllum, Fáskrúðsfirði, S.-Múl.
Við pilt eða stúlku á aldrinum 12—14 ára. — Anna Ara-
dóttir, Karlsbraut 28, Dalvík.
Við pilta á aldrinum 18—22 ára. — Kristín Hannesdóttir,
Elsa Þóra Þórólfsdóttir, Elisabet Kristjánsdóttir, Þórný Elis-
dóttir, Sólrún Pálsdóttir og Júlía Marteinsdóttir. Allar á
húsmæðraskólanum Varmalandi, Borgarfirði.
Heima er bezt 155