Heima er bezt - 01.07.1986, Page 6

8 Víkursystkin
1958:
Frá vinstri:
Valgerður, Haukur,
Páll, Sigríður,
Cíuðbjörg, Halldór,
Arni, Sigurður.
A myndina vantar
Steinunni og Ingi-
hjörgu.
sínum Bjarna Sigurðssyni frá Reykjavík, tók hún við for-
ráðum innanstokks. Þau hjónin voru svo í Vík í nær tvö ár.
Þetta var mikið drengskaparbragð. Eftir það tók systir mín
Steinunn við þá aðeins 15 ára gömul. Hún sá um heimilið
samfleytt næstu tvö árin og annaðist yngri systkini sín sex
að tölu. Yngst var Valgerður fjögurra ára að aldri.
Móðuramma okkar, Ingibjörg Halldórsdóttir frá Geir-
mundarstöðum, var Steinunni og heimilinu öllu mikil
hjálparhella. Hún var viðloða í Vík fram til ársins 1943 og
þá orðin 72ja ára. Hún sá oftast ein um heimilið að vetrar-
lagi þessi árin því Steinunn fór suður í skóla 1936 og yngri
systkinin koll af kolli upp úr því. Daufleg hefur vistin verið
fyrir Árna í Vík að vetrarlagi á þessum árum, þegar við
börn hans vorum flest, og stundum öll, að heiman.
Ég hafði lokið fullnaðarprófi barnaskóla tæplega 13 ára
gamall, eftir að hafa notið þriggja ára farkennslu, um það
bil 27 vikur samtals. Eftir þetta var ég heima í þrjú ár við
venjuleg störf en haustið 1932, þá 16 ára gamall, fór ég í 2.
bekk Flensborgarskólans í Hafnarfirði. Eftir tveggja ára
nám þar tók ég próf upp í 4. bekk Menntaskólans í
Reykjavík. Þá nægði ekki gagnfræðapróf úr Flensborgar-
skóla til inntöku, heldur var utanskólapróf nauðsynlegt.
Við fórum 5 saman í inntökuprófið í Menntaskólann.
Við vorum bara tveir sem slömpuðumst í gegn. Magnús
Kjartansson, síðar ritstjóri og ráðherra, var einn þeirra
heppnu sem féll og var því betur undirbúinn þegar hann
kom í 4. bekk ári síðar, enda var hann dúx þaðan í frá. Mér
er hulin ráðgáta hvernig það gerðist að ég skreið. En vet-
urinn áður hafði Árni, elsti bróðir minn, lesið í Reykjavík
undir 4. bekk Menntaskólans. Hann kom á hverjum laug-
ardagsmorgni til Hafnarfjarðar og sat við fram á sunnu-
dagskvöld að troða í mig fróðleik af öllum mætti, enda
veitti ekki af. Ég var ákaflega illa undirbúinn til náms við
menntaskóla og frammistaða mín þar eftir því.
NÁMSÁR OG SUMARVINNA
Það gerði okkur systkinum fært að leggja á skólabrautina
að við áttum hauk í horni syðra. í Hafnarfirði bjó föður-
systir okkar, Sigríður Snæland, nuddlæknir. gift Pétri
Snæland verslunarmanni. Hjá þessu góða fólki bjuggum
við systkinin hvert fram af öðru og lukum sjö gagnfræða-
prófi frá Flensborgarskóla. Sigríður og Pétur urðu þannig
miklir örlagavaldar í lífi okkar. Þegar þau fluttu vistferlum
frá Hafnarfirði var fokið í það skjólið. En þá komu systur
mínar Steinunn og Ingibjörg Erla til sögunnar aftur. eftir
að hafa lokið námi sínu og farið að vinna syðra. Þær héldu
heimili að vetrum fyrir tvær yngri systur sínar Sigríði og
Guðbjörgu þar til þær höfðu lokið gagnfræðaprófi. Þá
tókum við Páll bróðir minn við ásamt konum okkar og
greiddum götu yngstu systur okkar Valgerðar fyrstu ár
hennar í skóla. Nú var erfiðasti hjallinn klifinn og allar
götur greiðar fannst okkur.
Það var mjög erfitt fyrir ungt fólk úr sveitum að brjótast
til mennta á þessum árum, þó að Akureyrarskólinn hafi
bætt mikið úr í því efni. Menntaskólinn í Reykjavík var þá
aðallega skóli barna embættismanna og forréttindastétta.
Þótt ég eigi margar fallegar minningar úr menntaskóla
fannst mér samt sá félagsandi sem þar ríkti ekki skemmti-
legur. Pólitískur hávaði var mikill og þar höfðu sig mest í
frammi kommúnistar annars vegar og hins vegar nasistar
og harðvítugir íhaldsmenn. Hitler var kominn til valda í
Þýskalandi, styrjöld í aðsigi. Pólitískt líf í skólanum ein-
kenndist af öfgum, slagorðum og útslitinni þrætubók. Þótt
þetta væri fyrst og fremst lítil spegilmynd af pólitísku
ástandi úti í Evrópu minnti það mig einnig á pólitískar erj-
ur heima í Skagafirði á unglingsárum mínum, þar sem allt
logaði í pólitískri heift og flokkadráttum. Segja má að sá
ófriður hafi byrjað þegar Framsóknarflokknum fór að vaxa
fiskur um hrygg og stjarna Jónasar frá Hriflu ljómaði
skærst. Vík var framsóknarheimili sem kallað var. Jónas
Jónsson hafði sterk áhrif á mig sem ungling og entust þau
áhrif furðanlega lengi. Jónas og faðir minn voru góðvinir.
Þegar ég nú hugsa til skólaára minna koma mér í hug
ýmsir ágætismenn. Frá Flensborg eru þeir Lárus Bjarnason
skólastjóri og séra Þorvaldur Jakobsson sem kenndi ís-
lensku og stærðfræði fyrirferðamestir í endurminningunni.
Þótt þeir hafi að vísu tilheyrt fyrri öld um margt voru þau
áhrif sem þeir höfðu á mig bæði sterk og holl, enda var ég
þá gljúpur og ómótaður leir. Á þetta kannski aðallega við
seinni vetur minn í skólanum.
Úr menntaskóla minnist ég að sjálfsögðu fjölda frábærra
kennara, og er mér Pálmi Hannesson rektor þá efstur í
huga, en fleiri get ég nefnt sem ég stend í mikilli skuld við,
Sigurkarl Stefánsson, Jón Ófeigsson, Pál Sveinsson. Boga
Ólafsson, Jóhannes Áskelsson, Björn Guðfinnsson, Björn
Sigfússon og fleiri. Þegar ég hugsa til þessara öndvegis-
manna og meistara rennur mér til rifja hvað ég hlýt að hafa
verið þeim leiður lærisveinn. Mér til afsökunar mætti þó
nefna það, að ofan á vondan undirbúning bættist, að á
menntaskólaárum mínum þurfti ég að vinna fyrir mér með
nárninu. Tvö síðustu árin vann ég flesta daga vikunnar frá
klukkan 3 til 7 lungann úr vetrinum sem aðstoðarmaður
hjá Einari Magnússyni kennara og síðar rektor Mennta-
250 Heimaerbezt