Æskan - 01.02.1967, Qupperneq 5

í'etta er M31, Andrómedustjörnuþokan, sem er það vetrarbrautarkerfi, sem næst er okkar.
•^anit er hún svo langt í burtu, að Ijósið frá henni er 2.2 milljónir ára að berast til
°kkar. Við sjáum hana því ekki eins og hún er í dag, heldur eins og hún var fyrir meira
tveimur milljónum ára. í þessari stjörnuþoku eru meira en 100 billjónir sóina og
••mingjan má vita hvað margar reikistjörnur. Lýsandi blettirnir fyrir ofan hana og
J*e®an eru minni vetrarbrautakerfi, sem ganga eins og fylgihnettir umhverfis Andrómedu.
etrarbrautin okkar er talin mjög lík Andrómedu, og einhvers staðar utarlega í svona
mjklum stjörnusveip er þá litla sólkerfið okkar á fleygiferð, og er þó meira en 200
ttttlljónir ára að ljúka einni hringferð.
11111 miðju stjörnukerfis okkar, Vetr-
drbrautarinnar. Hraðinn á þessari
sólarinnar og þá jarðar okkar
*‘ka er nálægt 1.600.000 krn á klukku-
Slund, en svo stór er Vetrarbrautin,
samt er sólin okkar meira en 200
llulljón ár að fara eina hringlerð og
j etur kannski ekki farið nema rúm-
8a tuttugu slíka hringi frá því liún
yarð til.
^eikistjörnurnar hafa líka tvenns
Uar hreyfingar, sem eru svipaðar.
321 snúast um nröndul sinn, en fara
líkr •
' 1 stórum sporbaug umhverfis
'S(,bna. Sólkerfið okkar mundi sýnast
miklu skipulegra, ef reikistjörnurnar
gengju réttan hring um sólina. Það
fannst líka stjörnufræðingum fyrri
alda, og þeir reyndu af öllum nrætti
að sýna franr á, að reikistjörnurnar
færu í hring, en aldrei konr Jrað heinr
við hreylingar Jreirra unr lrinrin-
livolfið. Að lokum sýndi Þjóðverjinn
Johannes Kepler fram á sporbaugs-
brautir reikistjarnanna.
Og hvað er svo sólkerlið okkar
stórt? Því er ákaflega eríitt að svara.
Það hefur nefnilega stækkað svo nrik-
ið síðustu nokkur hundruð árin, því
að alltaf voru stjörnufræðingar að
uppgötva nýjar reikistjörnur. Úran-
us og Neptúnus fundust ekki fyrr en
eftir að sjónaukinn konr til sögunnar.
Lengi var Úranus talinn yzta reiki-
stjarnan eða Jrangað til Neptúnus
fannst; þá var Neptúnus talinn sú
síðasta, en árið 1930 komu stjörnu-
fræðingar loks auga á Plútó, níundu
reikistjörnuna frá sólinni, lrálfunr
öðrum áratug eftir að Jreim hafði tek-
izt að reikna út, að þar ætti að vera
reikistjarna. Nú er fjærsta reiki-
stjarnan að nreðaltali í um 5.900 nrill-
jón kílómetra fjarlægð frá sólinni,
en lrver veit nema ennþá fjarlægari
reikistjarna eigi eftir að finnast.
í næsta blaði skulunr við svo spjalla
betur unr Merkúr, reikistjörnuna sól-
bökuðu, sem minnst er af börnum sól-
arinnar. — L.J.
53