Æskan - 01.02.1968, Page 10

ÆSKUÁR FRÆGRA MANNA
Hinn nafnkunni forseti Banda-
ríkjanna, Abraham Lincoln,
fæddist 12. febrúar 1809 í Ken-
tucky í Ameríku.
Kofinn, sem liann fæddist í,
var svo aumur, að hann var
bæði hurðarlaus og gluggalaus.
Birtan kom inn um rifu á þak-
inu.
Faðir Abrahams var duglegur
maður, hraustur og ósérhlífinn,
og allir, sem þekktu hann, háru
virðingu fyrir honum, vegna
þess að hann var svo áreiðan-
legur; það var ævinlega hægt
að reiða sig á það, sem hann
sagði.
Árið 1816 flutti fjölskyldan
langt inn í landið. Það var ekki
greitt aðgöngu, þvi skógarnir
voru svo þéttir, að faðir Abra-
hams varð að ryðja brautina
með því að fella trén, sem
vörnuðu honum vegarins. Hann
lét Abraham hjálpa sér við það.
Abraham byrjaði á ]n’í að
höggva smáhríslur, til þess að
æfa sig. Honum óx brátt fiskur
um hrygg, svo hann var ekki
gamall, þegar hann gat fellt
stór tré.
Þegar fjölskyidan kom þang-
að, sem ferðinni var lieitið,
byggði faðir hans á fáum dög-
um dálítinn timburkofa. Fyrir
framan kofann var stór gras-
flöt, þar kveikti móðir lians
upp eld á iiverjum degi og eid-
aði matinn.
Á daginn hjó Abraham við
með föður sínum, en á kvöldin
las hann eða skrifaði við birt-
una af eldinum. Móðir Abra-
hams var gáfuð kona. Hún
kenndi honum að lesa og skrifa
og hún trúði því fastlega, að
hann myndi verða mikill mað-
ur með tímanum.
Abraham átti bvorki pappír
eða blek; harin skrifaði á trjá-
bókina með,“ sagði hann, „en
ég skal vinna skuldina af mér.“
Hann sló korn i þrjá daga hjá
eiganda bókarinnar, og var ])á
skuldin goldin. Abraham gei'ði
sér það að reglu, að skrifa upp
l)að, sem liann vildi muna, af
því er hann las. Á mánudags-
morgnana fór hann venjulega
einförum úti í skógi, klifraði
upp í hátt tré og liélt ræðuna,
sem hann liafði heyrt prestinn
lialda daginn áður.
Þegar Abraham var 21 árs,
flutti faðir hans til Illinois. Öll
búslóðin var flutt á vögnum og
gengu uxar fyrir þeim. Abra-
börk og hafði viðarkol fyrir
skriffæri. Hann fékk lánaðar
bækur hvar sem hann gat. Einu
sinni hafði hann fengið að láni
stóra bók um George Washing-
ton, fyrsta forseta Bandarikj-
anna. Abraham lagði bókina
fyrir ofan sig í rúminu um
kvöldið, þegar hann fór að sofa.
En um morguninn, þegar hann
vaknaði, hafði rignt ofan á
rúmið hans, svo hókin var öll
rennandi blaut. Abraham fór á
augabragði til mannsins, sem
átti bókina, og sagði honum
hvernig farið hefði. „Ég hef
enga peninga til þess að boi;ga
bam var ökuþór. Hann gekk alla
leiðina og óð aurinn i ölxla, og
stundum U]>p fyrir mjóalegg.
Á leiðiuni var breið á, bættu-
leg yfirferðar. Þegar komið var
að ánni, sagði Abraham við for-
eldi'a sina. „Nú veð ég á undan,
ef ég drukkna, ])á sjáið þið, að
áin er ófær.“ Allt gekk vel og
f jölskyldan komst yfir ána með
farangur sinn.
Abraliam lagði gjörva hönd á
margt. Hann var vinnumaður,
verzlunarmaður, landmælinga-
maður, póstþjónn o. fl. Skömmu
eftir að hann kom til Illinois
hitti hann lögfræðing, sem réði
honum til þess að lesa lögfræði.
Abraham las í nokkur ár og
vann jafnframt fyrir sér. Svo
varð hann málafærslumaður.
Hann ávann sér brátt hylli
allra góðra manna, vegna þess
livað hann var duglegur og
ái-eiðanlegur og góður öllum
þeim, sem rninni máttar voi'u.
Honum voru falin ýinis opin-
ber trúnaðarstörf, sem hann
leysti vel og samvizkusamlega
af hendi. Ræðumaður var hann
með afbrigðum, svo liann varð
brátt nafnkenndur maður. Árið
1860 var hann kosinn forseti
Bandaríkjanna.
Fólkið í Noi'ður- og Suðui'-
ríkjum Bandarikjanna er mjög
ólíkt hvað öðru. íbúar Suður-
ríkjanna cru margir komnir af
Frökkum og Spánverjum, en
íbúar Norðurríkjanna mest-
megnis af Englendingum, Þjóð-
verjum og Norðurlandabúum. I
Suðurrikjunum tíðkaðist þræla-
liald og þrælasala, og fói'u hús-
bændurnir rnjög illa með þræla
sína, böi'ðu þá oft miskunnar-
laust og létu þá ganga í hlekkj-
um að vinnunni á ökrunum, til
þess að þeir strykju síður. Þeg-
ar Abraham varð forseti, byrj-
aði hann strax að vinna af al-
efli á móti þrælasölunni og
þrælahaldinu. „Ég veit, að Guð
vill ekki að sá, sem er meiri
máttar, undiroki þann, scm er
minni máttar," sagði liann í
ræðu, litlu eftir að hann var
orðinn forseti.
Ráðamenn í Suðurrikjunum
urðu svo reiðir út af afskiptum
bans af þrælasölunni, að þeir
sögðu sig úr Bandaríkjunum og
stofnuðu nýtt riki. Hófst af
|)essu strið milli Norðurrikj-
anna og Suðurrikjanna. Norð-
urrikjamenn unnu sigur og
þrælarnir fengu frelsi sitt. Litlu
seinna var Abi'aham Lincoln
myrtur af manni frá Suðurríkj-
unum. Illvirkinn var þó of
seinn; hið góða málefni hafði
sigrað. Þrælahaldið var afnurn-
ið.
KÁPUMYND
Að þessu sinni birtum við á
forsíðu blaðsins mynd eftir Jón
Engilberts, málara. Mynd þessi
er gerð við ljóð Jónasar Hall-
grímssonar, „Stóð ég úti í
tunglsljósi“, og er í eigu
Reykjavíkurborgar.