Æskan - 01.09.1975, Qupperneq 5

Frá mönnum
og skepnum
Hinn frumstæði maður vissi snemma, að það mátti
hafa mikil not af dýrunum og einnig að önnur voru
til skaða.
Sum dýr var hægt að temja og gera að húsdýrum.
Menn sáu snemma, að hægt var að safna eggjum til
matar og einnig var fljótt farið að safna hunangi til
átu. Smám saman lærðu menn aðferðir til að geyma
fæðu úr dýraríkinu til dæmis með því að þurrka
kjötið.
Snemma töldu menn dýrin búa yfir miklu viti og
svo fór, að menn blönduðu saman visku manna,
dýra og guða og fóru að trúa á guði ( manna-
Vormenn íslands. Yðar bíða eyðiflákar, heiðalönd.
^að þarf víst ekki fleiri vitna við. Vitnin hans bestu
eru Ijóð hans sjálfs. Þjóðin hefur heilluð af þeim
borið hróður hans fram gegnum tímann.
En upp úr hvaða jarðvegi er þá þetta skáld vaxið.
Ég leyfði mér að nefna þetta spjall mitt Á slóðum
Guðmundar skólaskálds. Ég hef kannski ekki ferð-
ast hvað mest um þær slóðir, sem þið bjuggust við.
Slóðir hans sjálfs voru mér kærari, en jafnvel þær
slóðir er við uxum upp á. Landsveitin var að fara í
auðn um hans daga vegna sandfoks. Já, það gekk
svo langt að skógurinn fyrir ofan Galtalæk var allt-
af um það bil að blása upp og eyðast, en á því varð
Þó sá dráttur er dugði til að forða skóginum frá
suðn. Enda, af þessum ástæðum, fóru íbúar Land-
sveitar og upp Rangárvalla að kalla hann Drátt.
Én þá voru það menn, eins og Eyjólfur heitinn í
Hvammi, Guðmundur Árnason hreppstjóri, sem síð-
ar varð í Múla og kannski frekar faðir hans og fleiri,
sem bundust samtökum til að hefta nú þessa eyð-
'n9u, og það tókst. Það var hlúð að gróðrinum í
Landsveit og á Rangárvöllum svo að þar varð síð-
ar aðalstarfsstöð Sandgræðslunnar undir traustri
stjórn Gunnlaugs heitins Kristmundssonar. Þessa
Nienn þekkti ég alla í æsku minni, og störf þeirra
Egypskir guðir meS dýrahöfuS.
og dýralíki, til dæmis guði í mannsmynd með Ijóns-
höfuð eða kattarhaus. Þetta gerðu hinir fornu Egypt-
ar og fleiri þjóðir.
Núna vita menn mikið um trúarbrögð manna á
forsögulegum tímum og eins eftir að sögur hófust.
Apis var einn af guðum Egypta. Hann var i manns-
líki og oft sýndur með nautshaus. Hann var um tíma
aðal guð í Memfis.
( grískum og rómverskum goðsögum eru guð-
irnir oft látnir koma fram í dýralíki.
fyrir land og þjóð. Ég leit á þá sem hina ókrýndu
konunga íslensks þjóðlífs. En þeir hlúðu að fleiru
en gróðri jarðar. Það voru þeir tveir fyrstnefndu
er hlúðu að Guðmundi skólaskáldi, svo að nægði hon-
um til menntunar og þess að gefa okkur Ijóð sín í
arf. Þeir skópu honum möguleikana.
En hvað var svo uppi á teningnum, þegar ég spurði
þessa menn um Guðmund. Þeir höfðu þekkt hann.
Það lá við að þeir stæðu hljóðir, eins og frammi
fyrir vitrun. Aðdáunin var bersýnileg og úr öllum
þeirra orðum skein fögnuður yfir því sem hann hafði
gjört. Ekki yfir því að þeir höfðu gert honum kleift
að gera það. Skyldu þeir annars nokkurn tíma hafa
hugsað sem svo?
Úr þessum jarðvegi var hann sprottínn.
Hvert veikasta smáblóm varð fegursta rós,
því vísurnar hans munu lýsa.
Eftir því, sem ég eldist, verður mér æ Ijósara,
hversu mikils virði það hefur verið mér að hafa al-
ist upp í þessum jarðvegi. Að hafa fengið að vera
eitt af stráunum, sem uxu í sama jarðvegi og þessi
rós, sem mun skína i faldi möttuls Fjallkonunnar.
Sigurður H. Þorsteinsson.
3