Æskan - 01.01.1988, Page 24

Rithöfundakynning
Ólafur
Jóhann
Sigurðsson
Við hejjum nú að kynna ís-
lenska rithöjunda sem skrjað
hajajyrir börn og unglinga. Við
munum ýmist kalla til leiks þá
er lesendur kannast vel við eða
þá sem við væntum að þeir
þekki síður.
ÓlaJ Jóhann Sigurðsson
kynnum viðJyrstan.
Hann er J. 26. september 1918
að Hlíð í Garðahreppi í Gull-
bringusýslu.
Ólajur hój ritstörf ungur að ár-
um. í bókinni Við Áljtavatn seg-
ir hann nokkrar sögur úr
bernsku sinni. Hún varð ajar
vinsæl og að verðleikum. Við
vitnum hér til texta á bakkápu
4. útgáju bókarinnar (1958):
,pað má með Jullum rétti
segja að þessar sögur Ólajs Jóh.
Sigurðssonar séu orðnar sígild-
ar í íslenskum bókmenntumjyr-
ir börn. Hann skrijaði þær korn-
ungur, á Jermingaraldri, og
komu þær út íJyrsta sinn 1934.
þegar hann var Jimmtán ára.
Síðan haja þær komið út tvisvar
ogjajnan selst upp á skömmum
tíma. Nú koma þær hér í Jjórða
sinn og munu ejlaust verða
aujúsugestur eins og Jyrr.
Þótt Ólajur væri naumast
kominn aj barnsaldri þegar
hann skrifaði þessar sögur má
þegar greina í þeim Jyrirheit um
það sem síðar hejur einkennt
skáldskap hans: óbrigðul
smekkvísi á mál og stíl og næmt
augajyrir söguejni. Þar að auki
er yfir þeim einkar hugþekkur
æskuþokki. í ætt við gróandann
á vorin. Þær eru gegnsýrðar
næmri réttlætiskennd hins
óspillta unglings og tvímæla-
laust göjgandi Jyrir hvert barn
sem heyrir þær eða les.“
1936 birtist í Æskunni Sagan
um glerbrotið ejtir ÓlaJ Jóhann
og var Jramhaldssaga. Meitlað-
ist hún svo í minni lesenda að
Jimmtíu árum síðar er enn spurt
hvar hana sé aðJinna. og höjðu
þeir er spurðu ekki lesið hana
Jrá i æsku.
Ólajur Jóhann hejur þó lengst
aj ritað skáldverk ætluð Julltiða
Jólki. Mörg verka hans haja ver-
ið þýdd á önnur tungumál.
Hann hejur hlotið Bókmennta-
verðlaun Norðurlandaráðs.
Hérjer á ejtir sagan Á skaut-
um úr bókinni Við Áljtavatn.
eftir Ólaf Jóhann Sigurðssofl
„Að hverju ertu að leita, drengur
minn?“ spurði faðir minn.
„Ég ætla á skauta, - hefurðu ekki
séð skautana mína? Ég fínn þá
hvergi.“
„Hvert ætlarðu?“
„Nú, eitthvað út á svell,“ sagði ég
önugur.
„Þú ferð samt ekki niður á áveitu,
drengur. Hún er ekki mannheld enn-
þá og það getur verið hættulegt fyrir
ykkur að vökna, það er ellefu stiga
frost.“
„Áveitan hlýtur að halda,“ sagði
ég og snaraðist út því að nú var ég
búinn að fínna skautana.
Snorri og Grímsi biðu mín á hlað-
inu. Við vorum nú ekki að tvínóna
við þetta heldur hlupum á harða-
spretti niður að áveitu, spenntum á
okku skautana og héldum út á gljá-
andi svellið. Brátt brakaði ískyggi-
lega í ísnum. „Traustabrestir,“ sögð-
um við og héldum áfram. Samt fór-
um við ekki langt frá bakkanum; þar
ÆSKAN
j
lutum
var vatnið grynnra og ísinn traustari.
Við renndum okkur þarna fram og
aftur lengi - lengi. ísinn var sléttur
°g glær og máninn brá yfir hann
töfrabirtu sem engin orð fá lýst.
„Nú skulum við halda heim; það
er orðið framorðið,“ sagði Snorri
þegar honum þótti nóg komið.
»Já, nú höldum við heim,“ sam-
þykkti ég. „Við skulum renna okkur
upp áveituskurðinn; hann hlýtur að
halda eins og sjálf áveitan.“
Og ég lagði þegar af stað. Félagar
mínir svöruðu ekki þessari tillögu en
komu í humátt á eftir mér, hversu
glæfralegt sem þeim kann að hafa
fundist það.
Ég fór hægt í fyrstu og gætilega,
svo smáherti ég á mér, en þegar ég
var um það bil kominn á „fulla ferð“,
brast ísinn allt í einu undir mér og ég
skall kylliflatur ofan í nístingskalt
vatnið. Ég kom fljótlega fótum fyrir
mig og reis upp. Vatnið tók mér í
mitti. En það var enginn hægðarleik-
ÆSKAN^=
ur að komast upp úr vökinni því að
ísskörin brotnaði undan mér þegar
ég reyndi að skríða upp á hana.
Snorri og Grímsi stóðu langt frá og
þorðu ekki að koma nærri; þeir
héldu að þeir myndu fara sömu leið
°g ég-
Loks komst ég upp á ísinn. Ég
skalf svo af kulda að tennurnar
glömruðu í mér og ég fann að fötin
utan á mér fóru að frjósa. Samt tókst
mér að losa af mér skautana.
„Komið þið“ kallaði ég til félaga
minna.
En þeim hefur víst fundist ég
óburðugur, - að minnsta kosti fóru
þeir að skellihlæja og hreyfðu sig
hvergi.
„Jæja, hlæið þið bara,“ sagði ég
og tók til fótanna og hljóp heimleið-
is.
„Hann ætti skilið að skautarnir
væru teknir af honum,“ sagði ein
systir mín þegar ég kom heim.
„Hann ætti skilið að liggja í rúm-
inu á morgun,“ sagði önnur.
„Hann ætti ekkert annað skilið en
duglega flengingu; ég var búinn að
banna honum að fara niður á
áveitu,“ sagði pabbi og var reiður.
En þá kom mamma mín til sög-
unnar; hún var alltaf verndarengill.
Hún hjálpaði mér úr fötunum, lét
mig ofan í rúm og gaf mér heita
mjólk að drekka og stóran sykur-
mola. Hresstist ég þá skjótt.
Hugðist ég nú bæta fyrir brot
mitt, tók sögubók og bauðst til að
lesa upphátt. Og það leið ekki á
löngu þar til allir voru komnir í besta
skap. - Pabbi gekk um gólf með
hendurnar fyrir aftan bak og var
hinn ánægðasti. Þegar ég hafði lokið
lestrinum gekk hann til mín og
sagði:
„Þú ert duglegur á skautum,
drengur minn, en þú átt að hlýða for-
eldrum þínum.“
25