Æskan - 01.02.1992, Blaðsíða 7

stórtjóni. Þegar slíkt haglél gerir er
hvorki mönnum né málleysingjum
líft á bersvæði því að í hlýjum lönd-
um geta kornin stundum orðið á
stærð við gæsaregg eða jafnvel enn
stærri.
SLYDDA
Hér er hvorki um hagl né snjó að
ræða, slyddan hefur ekki náð að
kristallast. Geta legið til þess tvær
ástæður. Önnur er sú, að regnskúr
hafi tekið að falla til jarðar hátt í lofti,
þar sem hlýtt er, en hafi á leið sinni
til jarðar orðið að fara í gegnum
kuldabelti í loftinu og droparnir hálf-
frosið þar, áður en þeir komust til
jarðar. Hin ástæðan er sú, að snjór
hafi verið að myndast hátt í lofti og
tekið að falla, en á leið sinni til jarð-
ar hafi loftið hlýnað og snjókornin
hálfbráðnað.
(Greinin birtist í jólablaði Æskunnar
1965. Vísindamaður las hana fyrirþessa
birtingu)
HVERS VEGNA
ERUSTUNDUM
29 DAGAR í FEBRÚAR?
vers vegna voru 29 dagar núna í febrúar?
Mörg ykkar hafa eflaust velt þessu fyrir sér
án þess að komast að neinni niðurstöðu.
Jú, það er að vísu hlaupár í ár en hvers
vegna er einum degi fleira í hlaupári en
venjulegu ári? Til þess að finna svar við því verðum við
að fara 2000 ár aftur í tímann. Þá var Róm aðal-menn-
ingarmiðstöð heimsins og þá réð þar ríkjum maður að
nafni Júlíus Ses-
ar.
46 árum áður
en tímatal okkar
byrjaði lögleiddi
hann hið svo-
nefnda júlíanska
tímatal sem er
raunar mjög líkt
okkar tímatali.
Að öllum lík-
indum hefurSes-
ar að nokkru farið
eftir tímatali Eg-
ypta þegar hann
gerði þessa breyt-
ingu. Egyptar
miðuðu tímatal sitt við svonefnt sólarár en hjá Rómverj-
um vartímatalið þannig að árið 46 átti að hafa 455 daga.
Eftir þessa breytingu Sesars voru 365 dagar í árinu en
fjórða hvert ár var nefnt hlaupár og þá bættist einn dag-
ur við í febrúar sem þá var síðasti mánuður ársins.
í einu sólarári eru 365 dagar og tæpir 6 tímar. Út-
reikningur Sesars var ekki alveg nákvæmur af því að
hann reiknaði með því að í árinu væru 365 dagar og ná-
kvæmlega 6 tímar. Hann misreiknaði sig aðeins um
nokkrar mínútur en það var nóg til þess að á næstu öld-
um komst á misræmi milli gangs sólarinnar og tímatals-
ins.
Árið 1582 ákvað Gregor páfi 13. að sleppa úr 10 dög-
um til þess að laga skekkjuna. Næsti dagur á eftir 4. októ-
ber það ár varð þess vegna ekki 5. heldur 15. október.
Til þess að slík skekkja kæmi ekki fyrir aftur var á-
kveðið að síðasta ár hverrar aldar skyldi ekki vera hlaup-
ár nema ártal aldarinnar væri deilanlegt með 400. Árið
1600 var þess vegna hlaupár en ekki árið 1700,1800 og
1900. Árið 2000 verður hins vegar hlaupár.
Þetta tímatal er nefnt gregoríanska tímatalið og hef-
ur verið tekið upp í flestum löndum heims. Síðast var
það tekið upp í Sovétríkjunum árið 1917 en þá var tíma-
talið þar orðið 13 dögum á eftir okkar tímatali. Bylting-
in 7. nóvember er líka oft nefnd októtberbyltingin þar-
lendis.
Æ S K A N 7