Æskan - 01.02.1992, Qupperneq 28

UR RIKI
NATT
Umsjón: Óskar Ingimarsson
GOSKANINA
í hlíðum eldfjallanna Ixtaccihu-
atl og Popocatepetl í Mexíkó
og á fjallinu Ajusco í námunda
við þau á heima smávaxið dýr
sem innfæddir nefna teporingo
eða zacatuche. Hvergi ervitað
um það annars staðar í heim-
inum svo að það hlýtur að telj-
ast meðal sjaldgæfustu dýra-
tegunda. Og nú er stofninn
orðinn svo lítill að mikil hætta
er á að dýrið heyri sögunni til
áðuren langt um líður.
ísindamenn vissu ekkert
um tilvist dýrsins fyrr en
1893 og flokkuðu það þá
með venjulegum hérum.
En árið 1911, eftir að hópur banda-
rískra dýrafræðinga hafði verið á rann-
sóknarferð um svæðið, varð Ijóst að
sú flokkun fékk ekki staðist. Þetta var
greinilega kanínutegund en líktist þó
alls ekki kanínu í vaxtarlagi. Ákveðið
var að skipa henni í sérstaka ættkvísl
sem kölluð var Romerolagus til heið-
urs Romero Rubio, sendiherra Mexíko
í Washington, en hann hafði styrkt
fyrrnefndan leiðangur. Dýrið er nefnt
goskanína á íslensku.
Goskanínan heldur sig í hávöxnu,
toppóttu grasi í 3-4000 metra hæð
þar sem furutré fara að vaxa strjált.
Hún gerir sér holu undir steinum eða
grastoppum. Lítið er vitað um fæðu
hennar nema hvað hún er sólgin í
fjallamyntu sem vex innan um grasið
og ber sterkan ilm.
Goskanínan er lítið dýr, um 30
sentímetrar á lengd, dökkmógrá að
ofan með svörtum yrjum. Fætur eru
ljósgulrauðir og kviður og bringa Ijós-
grá. Hún er næstum skottlaus, eyrun
eru fremur lítil og kringlulaga, augun
í minna lagi og fætur stuttir. Hljóðin
eru há og skerandi og líkjast flauti
blísturhéra.
Athafnatími goskanínu er á nótt-
unni en hún sést þó stundum að deg-
inum, einkum um fengitímann. Henni
þykir gott að liggja í sólinni, ekki síst
eftir kalda nótt eða rigningar. Hún
fóðrar bæli sitt með furunálum og
hári. Ungarnir fæðast yfirleitt í mars-
júlí, eru oftast þrír og getur það ekki
talist mikið þegar kanína á í hlut.
Ekki eru til neinar upplýsingar um
fjölda dýranna fyrr á tímum en víst er
að þeim hefur fækkað stórlega á sein-
ustu áratugum svo að útrýmingar-
hætta vofir yfir þeim. Ein ástæðan er
sú að sístækkandi land hefur verið
lagt undir maísrækt og þá er grasið í
fjallshlíðunum brennt og kanínurnar
missa heimkynni sín.
Enn meiri hætta stafar þó af skot-
glöðum veiðimönnum frá Mexíkó-
borg. Þeir láta sem þeir ætli að veiða
kornhænur og aðra fugla en gamna
sér ótrúlega oft við að skjóta á
goskanínur til að reyna hittni sína.
Kjötið er ekki snætt, líklega vegna
myntubragðsins, og dýrið er „alfrið-
að“ en yfirvöld eiga á brattann að
sækja þegar þau vilja framfylgja lög-
unum. Og fjallabúar telja goskanín-
una meindýr sem best sé að uppræta.
2 8 Æ S K A N