Heimilisblaðið - 01.07.1940, Blaðsíða 44

144
HEIMiILISBLAÐIÐ
Slríð I fjörutíu ár
Framhald frá bls. 113.
önnur hernaðartæki. Því að úrslit orrust-
anna og örlög herkvíanna voru einmitt
þessu háð og því aftur sigur eða ósigur.
Þess vegna var heimsstyrjöldin ekki ein-
ungis háð meðal herdeildanna í skotgröf'-
unum og á herskipunum, heldur einnig
rneðal bændanna á ökrunum, verkamann-
anna í námunum og verksmiðjunum og
húsínæðranna, sem þurftu að láta matvæl-
in endast svo sem frekast var unnt. Ein-
rnitt af því, að styrjöldin byggðist á efninu.
sté það svo brjálæðislega í verði, bæði sem.
peningar og mannslíf. Samkvæmt verð-
gildi peninga fyrir stríð urðu bein útgjöld
til hernaðar 400 milljarðar í krónutali, þó
ekki sé reiknað verðmæti þess, sem var
eyðilagt.
Á vígvöllum og í sjúkrahúsum létu 8V4
milljónir manna lífið, en 20 milljónir sneru
beim frá víglínunum limlestir og særðir.
Einnig meðal hlutlausra þjóða krafðist
styrjöldin sinna fórna bæði í mannslífum
og öðrum verðmætum, raunar aðeins lítið
samanborið við hernaðarlöndin, en þeim
mun þýðingarlausara, þar sem um friðsam-
ar þjóðir var aS ræða. Það var sérstaklega
Sjóstyrjöldin, sem kom harðast við hlut-
lausu löndin. Verst var það fyrir hinn
mikla verzlunarflota Noregs. Af honum
týndust 829 skip og með þeim 2005 norskir
sjómenn. Svfþjóð missti 280 skip og 794
menn og Danmörk 305 skip og 607 manns-
líf. —
★
»Og nú á ég að ríða út f. fyrsta skipti,
er ekki svo. Komdu nú, Farao«, sagði hann
við hundinn, sem allt af hafði legið hjá
rúminu hans, meðan hann lá, svo að erfitt
veitti, að þoka honum svo langt frá því,
að hann gæti fengið mat. »Nú eigum við
að fara, og ríða út, Farao! Heyrir þú það,
tryggi förunauturinn minn«, Frh.
Vonir skotgrafahermannanna um nýjan
og betri heim eftir ragnarök styrjaldar-
innar uppfylltust ekld meðal stjórnmála-
mannanna á friðarráðstefnunni.
Þeir voru valdasjúkir raunsæismcnn,
sem litu meira á stundarhagsmuni landa
sinna, en að lagfæra hlutfalliö og samband-
ið milji þjóðanna, samkvæmt áeggjunum
hugsjónamannanna.
Því miður hafði stjórnvitringurinn,
Smuts hershöfðingi frá Suöur-Afríku, rétt
fyrir sér, þegar hann skrifar sama daginn,
sem hann sjálfur var með að rita undir
friðarsamninginn í Versaille: »Loforðið um
hið nýja líf, sigur hinna miklu hugsjóna
mannkynsins, stendur ekki skrifað í þess-
um samningi«.
Hálft fimmta ár hafði hið þrautpínda
mannkyn séö Janusmusterið opið. Nú von-
aði það, þótt samningarnir væru ófull-
komnir, að það myndi veroa lokað, pótt ekki
væri nema fáein ár, en jafnvel þessi hóg-
væra von brást.
Blekið var naumast þurrt á undirskrift-
um hins hátíðlega samnings, þegar Pól-
verjar réðust á hið bolsivikiska Rússland.
Þeir höfðu samt vanmetið orku rúss-
neska hersins. Hinar rauðu hersveitir lögðu
Pólverja algerlega undir og ráku þá alla
leið að hliðum Varsjár.
Aðeins af því að Frakkar sendu Pólverj-
um nokkra úrvalshershöfðingja, og rúss-
neska herstjórnin gerði nokkur glappa-
skot heppnaðist Pólverjum að snúa stríðs-
gæfunni sér í hag.
Þeir náðu ekki einungis því, sem þeir
höfðu tapað, heldur náðu af Rússum stór-
um landssvæðum, þar sem íbúarnir voru
ekki pólskir. Það eru héruð Hvít-Rússa og
Ukraine, sem Stalin náði aftur frá Pól-
verjum í september 1939.
Pólverjar höfðu ráðizt á Rússa, af þvi
að þeir álitu, að bolsévikkar hefðu meira
en nóg að gera við að verjast »hvíta hern-
um«, sem síðan 1918 geistdst fram frá
Svartahafi, með stuðningi Englendinga og
Frakka. En Moskvastjórninni heppnaðist