Heimilisblaðið - 01.07.1940, Blaðsíða 48

148
HEIMILISBLAÐIÐ
arinnar í þessum héruðum tóku Japanir
sem ógnun gegn heimsyfirráðaætlunum
sínum. Og 18. sept. 1931 natuðu þeir sér
einskisverðan atburð, sem þeir höfðu sjálf-
ir orsakað í Mukden, höfuðborg Mansjúríu,
til þess að setjast um allmargar helztu
borgir landsins. Þegar íbúar Kína svöruðu
m«ð því að neita viðskiptum með japansk-
ar vörur réðist japanskur her á Shanghai
í ársbyrjun 1932.
1 Mansjúríu náði japanski herinn til-
gangi sínum. Landið breyttist úr kínversku
skattlandi i keisaradæmið Mansjúkuo, sem
er formlega séð sjálfstætt, en í raun og
veru jaþanskt undirríki. 1 herferð sinni til
Mansjúríu ægðu Japanir öllum heiminum
með hraða þeim, sem her þeirra viðhafði
í framgöngu sinni. Það sem þar kom í ljós
er fyi’sta dæmi þess hraða, sem nú er svo
sér-kennilegur fyrir seinni tíma hertækni.
Japanir völdu stundina með nákvæmni
fyrir sókn sína.. Nú þegar haustið 1929
hafði hið ameríska kauphallarbrjálæöi or-
sakaö viðskiptakreppuna, sem nú sumarið
1931 náði hámarki sínu með hruninu i
Austurríki, hinu yfirvofandi gjaldþroti
Þýzkalands og' gengis- og fjármálakreppu
Englands.
Samtxmis herjaði deyfðin í viðskiptum
Bandaríkjanna með stöðugt auknurn ógn-
um.
Hið viðskiftalega neyðarástand jók ekki
einungis pólitíska togstreitu milli ríkjanna,
heldur lamaði það starfsþol hinna »hvítu
velda« út á við. Þess vegna beittw þau sér
ekki alvarlega gegn Japan. Áköfust voru
Bandaríkin, en Bretland og- Frakkland
horfðu í rauninni á það með ánægju, aö
Japan drægi úr valdi miðstjórnarinnar
Uínversku og hindraði hana, i að gerast of
volduga og freka gagnvart áhugamálum
útlendinga í Kína. Þegar stórveldin tóku
þannig á málunum og sýndu Japönum sam-
úð, þá er það auðsætt, að Þjóðabandalag-
ið gat ekki stöðvað Japani. Þau smáríki,
sem töldu nauðsynlegt að halda fast fram
þeim hluta laganna, að meðlimir banda-
lagsins. ættu að vernda hvern annan gegn
árásum, héldu ákaft með kröftugri fram-
göngu. En þær ákvarðanir, sem teknar
voru, verkuðu lítt og lögðu engar hindr-
anir í veg Japana, en urðu einungis þess
valdandi, að þeir brutu gegn Þjóðabanda-
laginu.
Atburðirnir 1931 til 1932 höfðu mjög
víðtækar afleiðingar. Það hafði sýnt sig,
að árásir gátu borgað sig, aðeins ef árás-
araðilinn var nógu öflugur. Það var því
deginum ljósara, að Þjóðabandalagið veitti
ekki smáþjóðunum neina vernd gegn stór-
veldaárásum.
Þjóðabandalagið brást líka á öðruxn svið-
um þessi ár.
Á sama tíma 1932, þegar Japanir réð-
ust á Shanghai var hin mikla afvopnunar-
ráðstefna opnuð í Genf. En atbui’ðir Aust-
urlanda gerðu strax samningana harla
þýðingarlausa. Og þegar Hitler ásamt
þjóðernisjafnaðarstefnunni komst til valda
í Þýzkalandi 1933, með hina framtakssömu
utanríkispólitík á stefnuskrá sinni, var því
lokið að Frakkland legði hömlur á vígbún-
að sinn, þegar Þýzkaland hervæddist í
leyni. Þvert á móti þutu. nív hernaðarút-
gjöldin upp, eftir að nazistar höfðu tekið
völdin, sérstaklega eftir að Hitler hafði
lýst því yfir opinberlega í marz 1935, að
Þýzkaland væri mótfallið vígbúnaðai’banni
Versala-samningsins og það vildi mynda
sér voldugan varnarher.
Það sem skeði í Þýzkalandi um vorið var
ekki áhrifalaust gagnvart ákvörðun Musso-
linis, þegar hann sendi her til Abessiníu
um haustiö. Hann reiknaði með því, aö
Frakkland og Bi’etland hefðu meiri áhuga
en svo fyrir því, sem gerðist handan Rínar
og Norðursjávar, að þau færu að skipta
sér af því, hvað hann tæki sér fyi’ir suð-
ur í Afríku. Nú vildi Italía bæði hefna
hins smánarlega ósigurs við Adua 1896 og
skapa italskt keisaradæmi. Með flugvélum,
sprengjum og eiturgasi, framúrskarandi
tækni verkfræðinga og óviðjafnanlegum
hernaðardugnaði tókst Itölum að bæla nið-