Heimilisblaðið - 01.11.1945, Blaðsíða 10

206
HEIMILISBLAÐIÐ
Frá Siprfli lia
CIGURÐUR GUÐMUNDSSON er fœddur 17.
^ desember 1795. Ólst hann upp hjá foreldr-
um sínum, sem þá bjuggu á Syðrahóli á Skaga-
strönd, fram að fermingu. Þá fór hann sem
smalapiltur að Heiði í Gönguskörðum til Jóns
bónda Dagssonar og konu bans, Ingunnar, og
var líann síðan á Heiði til dauðadags. Hjón-
in tóku ástfóstri við þennan umkomulausa
smalapilt, því að það lýsti sér snemma, að
liann mundi verða afbragð annarra manna,
bæði að gáfum og mannkostum.
Þegar liann var vaxinn maður, vann bann
ást lielztu stúlkunnar í Sauðárlireppi, en það
var Helga Magnúsdóttir, prests að Fagranesi,
Árnasonar prests sama staðar. Setti liann síð-
an bú á Heiði og bjó þar lengi rausnarbúi,
mest virtur allra bænda í sinni sveit. Á sein-
ustu árum sínum var liann bjá syni sínum,
Guðmundi, og eftir lát lians hjá tengdasyni
sínum, Stefáni, unz liann andaðist að Heiði
15. marz 1869.
Sigurður lieitinn var búliöldur góður og
hinn bezti fjármaður, enda þótti honum mik-
ið undir því komið, að fjármenn væru merk-
ir menn og greindir, því að svo segir liann í
Varabálki:*
„Fjárstofn valinn vel upp al,
vænan, þvalan, sterkan,
vandaðan smalann velja skal,
vitran hal og merkan“.
Seinast í sama kvæði talar hann um sjálf-
an sig á þeása leið:
„Úr sem kvalið allt er fjör,
við ævi-hala tefur,
gamall smali komnin í kör
lcvæðið alið hefur“,
Á fyrri árum sínum var hann framkvæmd-
armaður hinn mesti, enda var liugurinn og
fjörið mikið. Hann var gestrisinn og gjöfull;
ól hann upp þrjú vandalaus börn. Fagranes
kirkju, sem var fátæk, gaf liann klukku, sem
kostaði 120 krónur. Fjórtán ár var hann
hreppstjóri og fór hið bezta með þeim starfa.
Sigurður beitinn var maður afbragðsvel gáf-
* Varabálhur, kveðinn af Sigurði Guðmundssyni,
var prentaður á Akureyri 1872, og svo aftur árið 1900.
Þátt þann af Sigurði Guðmundssyni á Heiði,
afa Stefáns skólameistara^ sem hér fer á eftir,
skráði sr. Þorkell Djarnason, og hirtist hann
í Fjallkonunni árið 1890. — 3r. Þorkell gerðt
svofellda grein fyrir þætti sínum: „Þegar cg
í sumar (þ. e. 1889), eftir 25 ár, kom á xtt-
stöðvar mínar, saknaði ég margra æskuvma, en
þó var það sér í lagi einn maður, er ég sem
^unglingur hafði elskað og virt, er ég minnt-
ist með sárum söknuði sem látins; og vil eg
hiðja yður um rúm í yðar heiðraða hlaði til
að minnast hans með fáeinum orðum. Þessi
maður er Siguröur GuSmundsson frá Heiði •
aður, og þó að liann væri uppalinn í a^'
skekktri sveit og yrði sífellt að stunda vinittii
þá aflaði hann sér sjálfur þeirrar menntuH'
ar, er frábær var hjá alþýðufólki á uppvaxt'
arárum lians. Hann kunni vel að skrifa °$
reikna, og skildi dönsku vel, enda las hann
allar þær bækur, íslenzkar og danskar, 6(3,11
liann komst yfir og voru guðfræðilegs, sögu'
legs eða náttúrufræðilegs efnis. Fróðleik8'
löngun bans var framúrskarandi. Þegar þe,r
gistu bjá honum, sein ltonum þótti skenunt'
un og fróðleikur að tala við, vakti hann jafw'
an langt fram á nótt við samræðu, en þa°’
sem hann einkum lagði stund á, var þó gu^'
fræðin. Að hugsa og tala um slík efni vaf
hans mesta yndi.
Hann var trúmaður liinn mesti, en lineigð'
ist þó meir að skynsamlegri rannsókn eU
kreddum, enda ltafði liann mestar nnetnr
á Árna postillu. Hann gleymdi því aldreÞ
að „ótti Drottins er uppliaf vizkunnar“, °f
skal liér sagt frá' litlum atburði þessu vl< ‘
víkjandi.
Einliverju sinni voru þeir báðir í Bakka*
kotsrétt í Laxárdal, hann og Gunnar bóndi
á Skíðastöðum, báðir dálítið við öl, eins
þá var títt við slík tækifæri; voru þeir hiujr
mestu alúðarvinir, Sigurður og Gunnar. Gunn'
ar bóndi var mikilmenni til sálar og líkaina-
Hann átti sem hreppstjóri að stjórna í rett'
inni, en Iiafði komizt í skærur við einlivern,
sem ekki vildi lilýða, og borið, eins og hann
var vanur, liærri lilut úr býtum. Gekk hann