Heimilisblaðið - 01.01.1979, Blaðsíða 4

tíma að undrum sætir — og snýr heim
án þess að hafa millilent nokkurs staðar.
Leirinn blandar hún með munnvatni sínu,
hnoðar honum í kúlu og flýgur með þetta,
á hreiðurstaðinn. Síðan er röðin komin að
maka hennar að fara í sams konar för.
Þegar sumri hallar og hausta fer, hverf-
ur þessi órólegi fugl til vetrarbústaða
sinna í hitabeltislöndunum eða í heitustu
hlutum tempraða beltisins. Þar heldur hún
áfram sumarfríinu á meðan norðlægari
slóðir eru huldar snjó. Svölurnar eru sá
farfuglinn sem ferðast einna lengst allra
fugla. Ein tegundin fer alla leið frá Evi’-
ópu til Indlands, já, jafnvel til Malaya
og Indónesíu. Þær fljúga aðeins að degi
til og gefa sér nægan tíma, enda þótt þær
geti flogið hraðar en flestir aðrir fuglar,
ef því er að skipta. Iðulega snúa þær aft-
ur heim í sín fyrri hreiður — eða allavega
önnur þeirra. Venjan er sú, að svöluhjón
séu hvort öðru trú alla ævina.
Svölurnar kála miklum. f jölda mýflugna,
aldinborra, lirfa og annarra skorkvikinda,
sem með offjölgun mjmdu valda tjóni.
Framsýnn bóndi sem ég þekki veitir alltaf
vatni á vænan blett umhverfis hlöðu sína
á hverju vori, til þess að hæna svölurnar
að, svo að þær byggi hreiður sín undir
þakskegginu. Á þenna hátt útvegar hann
sér heila flughersveit, til þess að vernda
gróðurlendið gegn hættulegum skordýrum.
Vængir svölunnar eru tiltölulega langir
miðað við búklengdina. Vængbroddamir
eru þannig lagaðir, að fuglinn á mjög auð-
velt með að nema staðar í loftinu, steypa
sér eða hækka flugið af dæmafáu öryggi
og nákvæmni, og kemur það hvað bezt í
ljós þegar hann lendir í hreiðrinu, flýgur
undir brýr, eða smýgur í gegnum göt og
rifur, sem í fljótu bragði virðist ótilkvæmi-
legt fyrir hann. Sami vængjaútbúnaður
gerir svölunni einnig kleift að stíga lóð-
rétt til lofts eftir að hafa blakað vængj-
unum aðeins tvisvar eða þrisvar sinnum,
þegar flogið er upp af hreiðrinu. Hún get-
ur líka steypt sér á fluginu svo eldingar-
snöggt, að ekkert skordýr fær undan henni
komizt. Sömuleiðis getur hún skipt yfi*
frá lóðréttri steypu yfir á lárétt flug með
svo fyrirvaralausum hraða, að hún getur
strokið vatnsflötinn án þess að snerta
hann. Það eina, sem miður má kallast 1
líkamsbyggingu svölunnar eru tiltölulega
smáir fætur, sem gera það að verkum að
henni veitist ekki eins auðvelt að ná tak1-
á nokkru, þá sjaldan hún ekki er á flug1-
Henni lætur vel að koma sér fyrir á
unum milli símastauranna. 0g þegar ung'
arnir hafa yfirgefið hreiðrin má iðukga
sjá þá þyrpast á slíka staði á meðan veriö
er að mata þá.
Til sveita hefur fólk jafnan litið á svöl'
una sem veðurspáfugl. Þegar svalan flýg'
ur lágt, þá má búast við kólnandi veði'1
og vætu; fljúgi hún hátt, þá má búast við
áframhaldandi hlýju og sólskini. Og enda
þótt ein einstök svala komi ekki með sum-
arið með sér, þá er nokkurt sannleikskor11
í því sem hér var sagt, því skordýrin htfga
sér eftir veðurlaginu. Og svölurnar fljn^a
á þeim stöðum þar sem skordýrin haldn
SÍg' ., ?
Svo er að sjá sem svölur haldi trygg
við bústaði sína. Fyrir okkur mennina el
það í senn hvetjandi og vottur um kraft
lífsins að vita þær og sjá í grennd vi
bústaði okkar. Þær eru eins og neðanmák'
grein við þann póst, sem okkar eigið H'fS'
hlaup spannar. Svalan er líkt og tengiliðul
milli frjálsrar og óbundinnar náttúrunn-
ar og þess jarðbundna lífs, sem við meílU'
imir verðum að gera okkur að góðu.
w
4
H E I M I L I S B L A Ð I Ð