Heimilisblaðið - 01.01.1979, Blaðsíða 3

Svalan: Flugsnillingur og veðurspáfugl
EFTIR DONALD CULROSS PEATTIE
Svalan er ef til vill sá fuglinn, sem hvað
*®ei’astur hefur orðið mönnum. Ekki er
^®gt að sanna þetta með tölvísi, en hve-
naer hefur slíkt og þvílíkt verið staðhæft
llleð tölum? Öruggasti mælikvarðinn eru
^ r hugmyndir, sem hinir ýmsu fuglar
vakið með mönnum frá ómunatíð. Þar
sem uglan er fugl vizkunnar og þekking-
^rmnar, og hrafninn varar mann við
auðaógnun og slysum, þá er svalan tákn
^eðinnar, örvunar og bjartari daga. 1 Dan-
ínerku er sú þjóðsaga við lýði, að það hafi
Verið rauðbrystingur, er reyndi að hug-
1>eysta Jesúm á krossinum með því að
1-°Ppa burt þyrnana í kórónu hans; í öðr-
11111 löndum er svölunni cignað þetta misk-
^Pnarverk. Þetta stendur hvergi í Biblí-
^ni. heldur er það aðeins þjóðsaga; en
Un sýnir, að þessi mannelski og ljúflyndi
,ugl hefur tekið sér alveg einstakan sess
1 hJörtum okkar.
, ®vo til hver einasta svölutegund í Evr-
°Pu og Norður-Ameríku hefur flutzt um
frá náttúrlegu umhverfi sínu, til þess
taka sér ból nálægt mannabústöðum.
UlPar svölutegundir evrópskar gera sér
leiður í skorsteinum. 1 Ameríku hefur
le'ublágræna svalan sem kallast „flug-
Sllillingurinn“ kosið að gera sér hreiður
undir brúm og ræsum öðrum stöðum frem-
ur, og sama máli gegnir um „sagvængja-
svöluna", er svo er nefnd. Og þar sem
strandsvalan velur sér malargryfjur og
brekkur til bólfestu, þá hefur landsvalan
þess í stað, bæði í Ameríku og Evrópu,
yfirgefið frumstæðar jarðholur sínar til
þess að setjast að á hlöðuloftum og í hálf-
rökkri þaksperranna.
Landsvalan, eða bæjarsvalan, er talin
fegurst allra svölutegunda. Hún er með
djúpklofið stél, sindrandi gljáfagran
skrokk, stálbláan, rósrauða bringu og kan-
ilbrún á kviðinn. Tilhugalífið hefst með
tilkomumiklum eltingaleik í lofti. Eftir því
sem meiri alvara kemur í hvötina, verður
leikurinn smám saman að kossaleik, unz
hjúin verða samferða í hreiðrið, kinn við
kinn.
Algengt er, að bæði karl- og kvenfugl-
inn hjálpist að við að leggja síðustu hönd
á hreiðurgerðina. Annaðhvort endurgera
þau gamalt hreiður eða byggja nýtt frá
grunni, stundum eftir allmiklar vangavelt-
ur, þar sem kvenfuglinn fær venjulegast.
að hafa síðasta orðið. Þá flýgur hún að
næsta vatni eða seftjörn. sækir munnfylh
af vætu, gómsætum skordýrum og væna
leirklessu — allt saman á svo snöggum