Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1926, Blaðsíða 20

98
Einar H. Kvaran:
ÍÐUNN
djöful erum vér komnir svo langt frá hugsunum nú-
tíðarmanna, að mér veitir örðugt að ræða þær í al-
vöru. En þetta er tvíveldiskenningin eða tvíhyggjan. Ef
vér kennum djöflinum um þá erfiðleika, sem vér verð-
um varir við í sköpunarverkinu, þá leiðir það af sjálfu
sér, að vér förum sömuleiðis að kenna konum um þá
erfiðleika, smáa og stóra, sem mæta oss í daglegu lífi.
Það hafa menn líka gert. Hringjarakona Holbergs kennir
djöflinum um það, að strákur hefir rifið brækur sínar,
þegar hann var að klífa yfir stauragirðing, og hún
þakkar guði það, að vesti drengsins kom óskaddað úr
þeirri svaðilför. Þetta er tvíhyggjan, færð út í lífið og
hugsuð út í æsar. Hún er ekki fýsileg nútíðarmönnum
— svo að talað sé sem varlegast. Svo er fyrir þakk-
andi, að mannsandinn er kominn inn á aðrar leiðir.
Eg sagði í ritgerð minni »Kristur eða Þór« að menn-
irnir hefðu verið settir inn í »mjög takmarkaðan heim«.
Eg viðhafði það orðalag, af því að það er almenni
skilningurinn, enda má til sanns vegar færa, en ekki
sérstakt tilefni fyrir mig þá til þess að fara nákvæmara
út í það mál. En bersýnilegt hlýtur það að vera hverj-
um hugsandi manni, að takmarkanirnar fara eftir því,
við hvern er átt, þeirra sem að heiminum eiga að búa.
Hann hefir verið afartakmarkaður fyrir mennina í upp-
hafi. Með þroska mannanna hverfa takmarkanirnar smátt
og smátt. Upphaflega er alt torfærur fyrir þá. Alstaðar
reka þeir sig á og komast ekki lengra. Og alstaðar
verða á vegi þeirra öfl, sem þeim hefir hlotið að finn-
ast vera fjandsamleg.
Eg veit ekki, hvort þörf er á að tilfæra nein dæmi.
Samt ætla eg að gera það.
Fyrst ætla eg þá að benda á sjóinn. Framan af hefir
mönnunum sjálfsagt fundist hann fjandsamlegur sér,