Kirkjuritið - 01.11.1935, Blaðsíða 21

Kirkjuritið.
Matthías Jochumsson.
381
Þegar svo stórt var höggviS, og brandinum beint að kenningu,
sem þá var talin einn af liyrningarsteinum kirkjunnar, þá er
skiljanlegt, að það hlaut aS vekja athygli og umræSur, einkum
þegar sá, sem höggiS greiddi, var starfsmaður kirkjunnar í prests-
stöðu. Ýmsir svokallaðir „rétttrúnaðarmenn“, bæði innan iands
og einkum í Vesturheimi, kröfðust þess, að séra Matthíasi væri
vikið úr embætti. Biskup fór gætilega að öllu, ritaði honum em-
bættisbréf með alvarlegri áminningu og skoraði á liann að lýsa
því yfir, að hann hefði ritað þessi orð með ofmiklum hita og
bráSiæði, og að ásetningur hans með greininni hefði ekki verið
sá, að rýra eða kasta skugga á kirkju vora og kristindóm. Þessu
bréfi svarar séra Matthías svo í KirkjublaSinu, I. bls. 80:
„Þetta get ég einnig gjört, og gjöri hér með, og það því fremur
og fúslegar, sem aðaltilgangur minn var einmitt sá, að efla og
auka álit og sóma þess kirkjufélags, sem ég tel mér sæmd og ávinn-
>ng að þjóna, svo lengi sem mér er gefið viðunanlegt frelsi til að
fylgja sannfæringu minni og halda eftir megni minn elzta og
dýrasta eið, að þjóna fremur Guði en mönnum".
Svarið er djarfmannlegt og drengilegt. Enda lét biskup þar við
sitja. En út af grein séra Matthíasar og þessu svari hans spunn-
nst blaðagreinar nokkrar. Þórhalli Bjárnarsyni, ritstjóra Kirkju-
blaðsins, síðar biskupi, þótti Matthías að vísu hafa kveðið helzt til
Kast að orði i grein sinni, en varði liann þó röggsamlega gegn
séra Jóni Bjarnasyni, forseta vestur-íslenzka kirkjufélagsins og
''itstjóra Sameiningarinnar, og sýndi fram á veilurnar í röksemda-
færslu hans gagnvart séra Mattliiasi. Þórhallur stóð í rauninni
miklu nær séra Matthíasi en ándstæðingar hans og færðist æ
meir í frjálslynda ált eftir því, sem aldur færðist yfir hann. En
Matthías liafði þarna rofið það skarð í kreddumúrinn, sem leiddi
smám saman til þess, að múrinn var jafnaður við jörðu og kenn-
nigarfrelsi presta og alment liugsunarfrelsi viðurkent. Er þar
ýmsra ágætra manna að minnast, bæði lífs og liðinna. En e. t. v.
oigum vér Matthíasi það að þakka meira en nokkrum manni öðr-
um, hve kirkja vor er orðin víðsýn, frjálslynd og umburðar-
iynd. Skáldfrægð lians og andagift ruddu brautina. Og það var
gleðilegur vottur straumhvarfanna, þegar Matthías, sem eitt sinn
bafði verið nærri talinn vargur í véum kirkjunnar, var fyrstur
manna kjörinn doktor í guðfræði við hinn unga liáskóla vorn.
Matthías var vel að þeirri sæmd kominn. En liáskólanum var
okki siður sómi að þessari ráðstöfun sinni.
Mattliias
bristninnar
átti sammerkt við marga aðra hina beztu menn
um það, að hann hafði ekki eignast trúarvissu sína