Kirkjuritið - 01.06.1945, Page 51

Kirkjuritið.
Eðli frjálslyndis.
241
lyndi í sönnustu merkingu. En það verður ávallt fyrst
og fremst í því fólgið, að vilja hvorkr gerast kúgari ann-
arra í andlegum efnum né heldur þola öðrum slika
kúgun. Hin síðustu ár, sem vér nú höfum lifað, hafa
verið stríðs og styrjaldartími. En skærustu ljós þessarr-
ar dimmu aldar hafa verið' þeir menn, sem heldur vildu
þola þjáningar og dauða en lifa við andlegt einræði og
kúgun hugsunarinnar. í hópi þessarra píslarvotta frjálsr-
ar liugsunar hafa þjónar og hörn kirkjunnar víða staðið
í fremstu röð. Þeir liafa sýnt, að dæmi meistarans sjálfs
stöð þeim enn Ijóst fvrir hugskotssjónum, og skyldi þó
enginn vera það barn að lialda, að sá hópur hafi allur
verið samferða í trúarkenningum eða trúfræði. Mér
finnst eins og séra Kaj Munk hafi ósjálfrátt haft þetta í
huga, þegar hann í prédikun sinni um góða hirðinn (hls.
18) lítur í anda yfir múginn, sem er saman kominn á
engi Paradísar. „Þar eru allir samankomnir, — kaþólsk-
ir og mótmælendur, heimatrúhoðsmenn og Grundtvígs-
sinnar, menn, sem liafa frið um skoðanir hver annars,
og menn, sem af misskildu vandlæti hafa misþvrmt liver
öðrum fvrir sakir trúarinnar, — hið heiðna göfugmenni,
.... og sjálfur situr hirðirinn á Golgatahæð“.
•En — nú liggur heint fvrir að koma með þá spurn-
ingu, livort frjálslyndi hljóti þá ekki að leiða til þess, að
menn láti sér á sama standa um allt. Frjálslyndi sé sama
og marglyndi og kæruleysi.
Þau dæmi, sem ég hefi brugðið upp, sýna allt annað.
Þau sýna einmitt, að sannfrjálslyndur maður játast und-
ir æðra vald en sjálfan sig. Það vald er sannleikurinn,
hvort sem hann er alda-gamall eða frá því í morgun.
Hann hersl því á móti því, sem í lians augum er villa,
jafnvel þótt það sé sannleikur í augum annars manns.
En sé hann sannfrjálslyndur, lieyir liann þá barattu
með fullri virðingu fyrir andstæðingi sínum, sannleiks-
ást hans og sannleiksþrá. Hann skoðar bæði hann og sig
sem samherja í því, sem mestu skiptir, leitinni að sann-