Kirkjuritið - 01.12.1975, Síða 44

„í Jesú nafni.“ — Til Nýja íslands fór
hann, fullvís þess, að hann væri þang-
að af Guði sendur.
Með hliðsjón af þeim eiginleikum
þessarra tveggja mikilmenna, sem ég
nú hefi lítillega leitazt við að benda
á, þá er það auðsætt, að það var eig-
inlega ekki rúm fyrir þá báða á sama
staðnum, — á sömu vígstöðvunum. —
Svo ríkt var foringja-eðlið í þeim báð-
um. En trúmálaágreiningurinn varð þó
til þess, að upp úr sauð.
í blaðinu Framfara, sem Ný-islend-
ingar hófu að gefa út árið 1877, — og
var gefinn út til 1880, — í tveimur ár-
göngum, — má lesa margt um þessar
deilur. Þar eru prentuð safnaðarlög
hins nýstofnaða kirkjufélags, sem söfn-
uðir sr. Jóns höfðu myndað. Þar eru
einnig safnaðarlög þau, sem sr. Páll
lét samþykkja í sínum söfnuðum. —
Þar er greinilega um að ræða veruleg-
an skoðana-mismun. Ennfremur er í
Framfara sagt frá tveimur merkilegum
fundum, sem haldnir voru að Gimli
árin 1878 og 1879. Stóð hvor fundur-
inn í tvo daga og voru báðir boð-
aðir sem almennir nýlendufundir til að
ræða um það, sem á milli bar í „trú-
ar- og kirkjumálum.“ Fjölmenni
sótti báða fundina og hlýddu
áheyrendur með mikilli athygli á um-
ræður um þung, guðfræðileg efni. Á
báðum fundunum voru áþekk umræðu-
efni, svo sem: innblástur Ritningarinn-
ar, útvalningarkenningin, réttlætingar-
dómurinn o. fl. —
Hér er því miður ekki tími til að
gera grein fyrir hinum mismunandi
trúarskoðunum prestanna. Vil ég um
þau efni vísa til hinnar merku ævi-
sögu sr. Jóns Bjarnasonar eftir sr.
Runólf Marteinsson, sem kom út á
Akureyri árið 1969.
Sr. Páll var aldrei sáttur við land-
námið í Nýja íslandi, — taldi fram-
tíðarmöguleika nýlendunnar næsta
hæpna. — Því var það, að hann hóf
leit að nýju svæði, sem hentara yrði
til framtíðarbúsetu. Fékk hann auga-
stað á svokölluðum Pembina-fjöllum
f North-Dakota, nyrst í Bandaríkjunum-
— Þangað hvatti hann safnaðarmenn
sína til að flytjast og reis þar brátt
upp veruleg Islendingabyggð. — En
miklir voru byrjunarörðugleikarnir, —■
fólkið blásnautt og fákunnandi. — Er
mikil spurning um örlög þessara fyrstu
landnema í North-Dakota, ef sr. Páls
hefði ekki notið við. — Af fádæma
fórnfýsi og viljaþreki gekkst hann í
að útvega löndum sínum, þeim, sem
verst voru á vegi staddir, — lán bæði
frá norskum vinum sínum og víðar, —■
á eigin ábyrgð. Þá hefðu fáir komizt
með tærnar þar sem hann hafði hæl-
ana. — Honum tókst að bjarga hinurn
bágstöddu löndum sínum. En þá var
hans eigið líkamsþrek á þrotum. —
Hann var þjáður af brjóstveiki síðustu
árin, sem hann lifði, og lézt úr
henni vorið 1882, aðeins 33 ára
að aldri.
Tólf árum síðar reistu landar hans
minnisvarða á gröf hans í Mountain,
North-Dakota. Við það tækifæri komst
sr. Friðrik Bergmann m. a. svo að orði-
„Mér virðist sr. Páll heitinn Þorláks-
son vera sá íslendingur, sem á áþreif"
anlegastan og átakanlegastan hátt
hefir lagt lífið í sölurnar fyrir málefm
Drottins — af þeim, sem starfað hafa
282