Kirkjuritið - 01.09.1978, Blaðsíða 55

kalla kristinn dóm á íslandi. ekki er
það þó þess vegna, að kristinn dómur
sésvo margræður. Hittveldurfremur,
að margur vill hafa sinn guð að sínu
skapi. Stundum er meira að segja
rætt um íslendinga, eins og þeir eigi
einhvern einka kristinn dóm og hafi
alltaf átt, - einhvern sérstakan þjóð-
arátrúnað. Barnaleg er sú hugmynd
°9 verður þó fyrst verulegaskringileg
°9 jafnvel skaðvænleg, þegar lærðir
^enn, sem betur mega vita, fara að
gaala við hana. Hið sanna mun þó lík-
lega vera, að íslendingar hafi verið og
séu enn hneigðari til hjátrúar en
flestar aðrar þjóðir. Má hver sem vill
stæra sig af því, en sjaldan var hjátrú í
^iklum metum þar, sem þekking og
vitsmunir þóttu fara saman.
Hitt er svo aftur á móti fleipur og
fólsun, ef því er haldið fram, að ís-
lendingar hafi aldrei verið kristnir af
alvöru. Þá er staðreyndum neitað af
oskhyggju og ráðnum hug, því m. a.,
að kristinna áhrifa gætti meðal þjóð-
arinnar frá upphafi, að íslenzka þjóð-
ln varð kristin fyrst norrænna þjóða
°g, að því er virðist, með róttækari
ptti en flestar þjóðir, nýkristnar.
^orft erframhjá því, hver hugurfylgdi
^náli hjá frumherjum í Skálholti. Hver
ayöxtur varð af stríði þeirra. Einhver
[®kk þann þanka, að líklega hefði
nelzt orðið trúarvakning á íslandi, er
^ón Ögmundsson settist á Hólastól.
Síðan hefur margur haft þetta eftir.
Ekki skal dregið úr því, sem gerðist til
9óðs í tíð Jóns biskups helga. En
. að virðist mönnum um þá hógværu
V|tnisburði og þó einstæðu, er
9eymzt hafa í bókum um ísleif biskup,
vað um lærisveina hans og sonu og
áhrif þeirra manna á þjóðarsöguna
og íslenzka menning fram á þennan
dag? Hvað um þá kristnu hámenning,
er hér reis hvað hæst á tólftu og þrett-
ándu öld? Hvað um Lilju Eysteins, og
hví vildu allir hana kveðið hafa? Hvað
um herra Guðbrand og bækur hans?
Hvað um síra Hallgrím og Passíu-
sálma? Var það snilldin ein og tungu-
takið, sem íslendingar unnu? Hvað
um meistara Jón, sem aldrei bauð
neitt kristið blávatn né talaði nokkra
tæpitungu? Hvað um vitnisburði inn-
lendra manna og erlendra um ó-
venjulega einlæga og heita guðs-
dýrkun íslendinga hér og þar og fyrr
og síðar? Og síðast, en ekki sízt:
Hvað um hið sérstæða og einkenni-
lega íslenzka fyrirbæri, alþýðusálm-
ana og versin, þann ótölulega grúa
ramíslenzkra og hreinkristinna
bæna, sem leikir og lærðir bundu í
stuðla, svo að varðveittust kynslóð af
kynslóð og fram á þennan dag?
Hvaðan er allt þetta upp sprottið?
Væri ekki verðugt verkefni ein-
hverjum ungum guðfræðingi að taka
slíkarspurningartil yfirvegunar?
G.ÓIÓI.
213