Jörð - 01.12.1946, Blaðsíða 123

JÖRÐ
281
andlega löraun, hafi þessi drengilegi
dugnaðarmaður aftur náð að fullu
sínu eðlilega framtaki, verið svo sem
leystur úr álögum, og látið verða sitt
ntesta verk að ráðast með atorku að
því verkefni, sem hans ríku ræktar-
semi og þjóðlega metnaði hafði sviðið
sárast að vera vanmegna gagnvart:
Baráttunni gegn eyðingu átthaganna
og fyrir nýtingu hinna góðu landkosta
þar. Og svo kom vorið!
Þetta er mjög vel sögð saga á prýði-
legu máli, og þó ekki með öllu laus
við málkæki, sem þó mún liafa borið
meira á í Hornstrendingabók og smá-
þáttutn þeim, er birzt hafa eftir höf.
milli bóka. Eignarföll vill hann helzt
nota sem líkast Jrví, er Einar Bene-
diktsson gerði í ljóði. T. d. heitir
náttfall á þessu máli „dögg nætur-
innar" (sbr. bls. 82). Menn og hlutir
„eiga" og „cignast", „geyma" og ,gefa“
allt mögulget og ómögulegt (áin hvarf
í djúpan árdal, sem á 11 i marga
græna hvamma, o. s. frv.). Annars skal
það játað’ að þessi bók gefur í sjálfu
sér varla efni til ofangreindra athuga-
sentda, heldur muni ég hótfyndinn
nokkuð, — en það er vegna þess, að
mér er kunnugt um, að hér er um
leyfar af kækjum að ræða. 1 þessu
sambandi er rétt að taka fram, að
leikhyggjubóndinn tönnlast um of á
orðinu „vísindi" — svo mjög nfl., að
það hættir að vera skrítið.
Sagan er margföld dæmisaga. Hún
sýnir, á þessum upplausnartíma af-
skekklra sveita, trú höfundar á, að
sumum þeirra, ef ekki öllum, má og
á að bjarga. Hún sýnir muninn á
Bjartsýni þeirri, sem horfist afdráttar-
'aust í augu við erfiðleika, og hinni,
cr reynir að ljúga J>á úr augsýn sinni.
Islenzka þjóðin hefur nú um árabil
ekki [mrft annars fremur við en að
"era sér Jjenna mun ljósan, einkum
a sviði stjórnmála og afkomumála —
og hefur JÖRÐ ósleitilega reynt að
vekja athygli á því áður. Loks sýnir
sagan, hvernig dulið farg heldur mörg-
um manninum, og enda heilum þjóð-
um, niðri, og það á sviðum, sem i
fljótu bragði sýnast með öllu óskyld.
Það vantar varla neitt á, að kalla
mcgi söguna ofurlitla perlu.
Skaftfellskar þjóðsögur og sagn-
ir, eftir Guðmund Jónsson Hof-
fcli, ásamt sjálfsæfisögu höfund-
ar. 324 bls. Marteinn Skaftfells
gaf út. Þorsteinn M. Jónsson
keypti npplagið. Prentsmiðja
Björns Jónssonar.
Guðmundur Jónsson Hoffell er sýni-
lega merkismaður í sinni stétt: fjör-
maður, harður og þolinn, hnýsinn um
flest, enda reyndur um margt og fróð-
ur, í stuttu máli: ósvikinn íslending-
ur. í bók þessari er ýmislegur vcrð-
mætur fróðleikur um náttúru og sögu
landsins í hans héraði, Hornafirðin-
um, og um örnefni ]>ar, en ekki að
öllu svo skipulega fram settur sem
æskilegt væri, og þó engan veginn
ólæsilega, enda á góðri, austur-skaft-
fellskri fslenzku. Þjóðsögurnar eru
mjög misjafnar að gildi; sumar af-
brigði af sögum, er birzt hafa í öðr-
um söfnum; aðrar ný viðbót og sumar
góð. Misjafnar sagnir eru þarna af
hornfirzkum mönnum og nýlegum
dularatburðum. Merkileg er t. d. sag-
an Dularfull aðsókn. Misjafnast er
gamansmælki í bókarlokin. Bókin
hefði getað verið prýðileg til muna
styttri. — Skaftfells er að safna skaft-
fellskum Jjjóðsögum, og verður fróð-
legt að sjá áframhaldið.