Nýjar kvöldvökur - 01.01.1940, Side 20

14
NÝJAR KVÖLDVÖKUR
ingu þeirra. Finnar eru íþróttahneigðir,
einkum til þeirra rauna, sem mest þreyta
krafta eða þol. Skíðamenn eru þeir ágæt-
ir, enda hafa skíðaferðir verið þjóðar-
íþrótt frá ómunatíð. Annars iðka þeir
flestar greinir nútímaíþrótta a. m. k. úti-
íþróttanna. Og síðan 1908 að þeir fyrst
sendu menn á hina Olympísku leika, hafa
þeir staðið í fremstu röð þeirra þjóða, sem
þar hafa þreytt leika. Einna frægastur
íþróttamanna þeirra er þolhlauparinn
Paavo Nurmi. Finnar gera mikið fyrir í-
þróttamenn sína, í öllum bæjum og þorp-
um eru leikvellir og íþróttahús, og finnsk
baðstofa á hverju býli. En íþróttagarparn-
ir eru óskabörn þjóðarinnar. Svo var á-
kveðið að Olympíuleikarnir í ár yrðu
haldnir í Helsingfors, var það einhver hin
mesta viðurkenning, sem unnt var að
veita Finnum sem íþróttaþjóð. Þjóðin öll
hafði búið sig af kappi undir leikana og
hvorki sparað þar til fé né fyrirhöfn, er
og lítill vafi á að þeir hefðu orðið þjóð-
inni til ómetanlegrar sæmdar, en litlar
líkur eru til að þar verði komið saman í
sumar til friðsamlegra alþjóðaleika.
Hér er ekki rúm til að ræða um þá
andans menn finnsku þjóðarinnar, sem
hæst ber, en nokkur nöfn verður þó að
nefna. Lengi var fátt um bækur á finnsku,
enda þótt fyrsta bókin á því máli væri
prentuð 1542, og finnskan var lengi fram
eftir lítt þjálfað ritmál. En á vörum al-
þýðunnar lifðu söngvar og sögur. Fræg-
ast þeirra allra er ljóðasafnið Kalevala,
sem Elias Lönnrot safnaði og gaf út 1835.
Það hefir reynst Finnum álíka mikilvægt
og okkur Eddur og fornsögur, enda ekki
ólíkt að efni. Þ. e. frásagnir um goðkynj-
aðar verur, jötna, menn og dísir, og upp-
haf heims. — Kalevalaljóðin eða þættir
úr þeim hafa verið þýdd á fjölda tungu-
mála og þykir hvervetna mikið til þeirra
koma. Einn helzti endurreisnarmaður
finnskrar tungu og meðal þeirra beztu
skálda er talinn Aleksis Kivi, og er eink-
uð rómuð saga hans „Sjö brœður“.
Af núlifandi höfundum, sem finnsku.
rita ber tvímælalaust F. E. Sillanpad
hæst, enda hlaut hann bókmenntaverð-
laun Nobels síðastliðið ár. Hin undurfagra
skáldsaga hans Silja hefir verið þýdd á.
íslenzku.
Fram yfir miðja síðastliðna öld var
sænska aðal ritmálið, og á sænsku rituðu.
höfuðskáld þeirrar aldar Johan Ludvig-
Runeberg og Zachris Topelius, en engu að
síður eru þeir jafnt metnir og þeim unn-
að af báðum þjóðflokkum landsins. Þeir
eru áreiðanlega mest kunnir finnskra rit-
höfunda hér á landi, en báðir voru þeir
ásamt Elias Lönnrot og J. V. Snellman
forvígismenn finnskrar þjóðernisbaráttu
og endurreisnar á öldinni sem leið, mætti
að nokkru léyti kalla þá alla Fjölnismenn
Finnlands. Margt núlifandi rithöfunda
finnskra ritar á sænska tungu, en einna
fremstir þeirra munu taldir sagnaskáldið
Jarl Hemmer, og ljóðaskáldin Arvid
Mörne og Bertel Gripenberg.
Finnska þjóðin er söngelsk, og hver-
vetna heyrist þar sungið og raulað. Það
er engu líkara en niður vatnanna og þyt-
ur skóganna hafi læst sig inn í eðli fólks-
ins og komi fram í söng og tónum. Finn-
ar eiga mesta fjölda alþýðulaga og ágæt
tónskáld hafa þeir einnig eignast, en
mestan hróður hefir Jean Sibelius hlotið
í því efni, enda er hann af fróðum mönn-
um talinn í fremstu röð tónskálda, hvar-
sem leitað er.
Þá hafa og Finnar eignast marga af-
burðamenn á sviði myndlistar bæði mál-
ara og myndhöggvara, og áður er getið
hins mikla húsameistara þeirra Eliel
Saarinen.
Það þarf eigi að fjölyrða um það, að fá-
menn þjóð, sem á skömmum tíma hefir
þannig eignast fjölda afburðamanna, sem
hlutgengir eru á heimsmælikvarða, er