Sjómannadagsblaðið - 06.06.1938, Síða 38

18
SJÓiAIANNADAGSBLAÐlÐ
Loftskeytin í þágu siglinganna.
Framhald af bls. 15.
óþörf útgjöld fyrir skip sem sjálf hafa miðun-
artæki og geta tekið sínar eigin miðanir, nema
þegar sérstaklega stendur á. Þá er eftir að at-
huga þriðju leiðina, að reisa aðallega radiovita,
en miðunarstöðvar þar, sem sérstakar ástæður
eru fyrir hendi. Þessa leið hafa flestar eða allar
siglingaþjóðir farið, enda virðist það vera heppi-
legasta leiðin. Radiovitamir eru ágætir að því
leyti, að þeir eru ódýrari í rekstri, og öll skip
sem hafa miðunartæki geta oftast nær notfært
sér þá. Ekki er þó rétt að útiloka miðunarstöðv-
arnar algerlega, því þær hafa það til síns ágæt-
is, að öll skip sem búin eru loftskeytatækjum
geta notfært sér þær, hvort sem þau sjálf hafa
miðunartæki eða ekki. Þar að auki eru líkur
til að allir bátar, sem aðeins hafa talstöðvar,
geti notfært sér þær, sé f jarlægðin ekki of mikil.
Það er því ekki ráðlegt að ganga fram hjá þessu
atriði.
Miðanir, sem teknar eru frá miðunarstöðv-
um í landi eru að öllum jafnaði áreiðanlegri en
miðanir, sem teknar eru á skipum, vegna ólíkr-
ar aðstöðu. Skipið veltur og lætur illa, svo að
áttavitinn er á stöðugri hreyfingu. Þetta orsak-
ar ónákvæman lestur á áttavitann. Getur sú
ónákvæmni orðið allveruleg í slæmu veðri og
mikilli veltu. Áttavitinn er þar að auki áhald,
sem varasamt er að treysta um of, þar sem oft
líður langur tími milli þess að færi gefst til að
athuga hann. En allt þetta veldur miðunar-
skekkjum, því allar miðanir í skipi eru teknar
í sambandi við áttavitann. Allt þetta veldur því,
að miðunum frá landi er oftast betur treystandi.
Þetta kemur ekki að sök, þegar miðað er á
stuttu færi og þegar gott er í sjóinn. Þá má
gera ráð fyrir jafn áreiðanlegum miðunum frá
skipi,
En þegar skip koma úr hafi, eftir margra
daga siglingu, og hafa jafnvel legið til drifs, er
oft óvíst um staðinn. Þá þurfa skip oft að miða
á löngu færi og í vonsku veðri og veltingi, áður
en nokkur hætta af landi kemur til greina. Þá
getur svo farið, að lítilfjörlegar miðunarskekkj-
ur, sem óhjákvæmilega eiga sér stað, valdi stór-
vægilegum staðarskekkjum, þegar miðunin er
framkvæmd við hin verstu skilyrði.
Það hefir oft komið fyrir, að miðunum hefir
ekki þótt treystandi, sem teknar eru á skipi,
vegna vantrausts á áttavitanum og vegna illra
skilyrða. Hafa þá miðanir verið fengnar frá
miðunarstöðvum í landi til samanburðar.
Hjá siglingaþjóðunum er fyrirkomulagið
sumsstaðar þannig, að tvær eða fleiri stöðvar
vinna saman í námunda við stærstu siglinga-
bæina, eða þar sem skip taka land á leið sinni
til þeirra. Afstaða stöðvanna hvorrar til annar-
ar er ákveðin með það fyrir augum, að skipið
geti notað þær í tæka tíð, áður en von er á
landi, og einnig til þess að miðanirnar verði
sem áreiðanlegastar. Miðanirnar mega þá ekki
liggja yfir land og sem minnst fram með landi.
Hornið á milli stöðvanna sem notaðar eru þarf
að vera hæfilega stórt, því miðunarskekkja
krossmiðana á löngu færi veldur stórmikilli
staðarskekkju, sé hornið á milli stöðvanna of
stórt eða of lítið. Þar sem tvær eða fleiri stöðv-
ar vinna saman er aðferðin sú, að skip sem óska
eftir miðunum kallar uþp aðalstöðina, en hún
tilkynnir það hjálparstöðvum sínum. Miða þær
síðan skipið samtímis, en aðalstöðin tilkynnir
skipinu hinar fengnu miðanir, eða lengd og
breidd sem það er statt á, þegar miðanir eru
teknar. Þegar fengin er sönnun fyrir því að
allt sé rétt, geta menn siglt óhikað eftir þessu,
svo að segja upp að hafnarmynni. Hver miðun
kostar að vísu nokkrar krónur. En það eru smá-
munir, samanborið við þann tíma og það elds-
neyti sem sparast, svo ekki sé talað um það
öryggi sem það veitir, því það er ekki hægt
að meta til fjár. Mannslífin hafa hingað til ver-
ið talin meira virði en peningar, að minnsta
kosti í orði kveðnu.
Þessar samtímismiðanir eru sérstaklega hent-
ugar vegna þess, að staður skipsins er ákveð-
inn með miðunum, sem teknar eru á sama
augnabliki. Sigling á milli miðana, í þeim til-
gangi að ákveða staðinn, kemur ekki til greina.
Þetta hlýtur að vera hentugt, einkum fyrir tog-
ara eða önnur fiskiskip, sem hafa verið á veið-
um dögum saman í dimmviðri, án þess að sjá
land, en þurfa svo að leggja af stað heim að