Sjómannadagsblaðið

Årgang

Sjómannadagsblaðið - 01.06.1984, Side 75

Sjómannadagsblaðið - 01.06.1984, Side 75
I verinu ívr i r heilli öld Síðasta sjóbúðin með gamla laginu og skipshöfn. Þeir, sem fylgst hafa með sjó- sókn og þá sér í lagi vetrarvertíð- inni í nokkra áratugi, greina mikla breytingu í þjóðháttum, því ekki þarf að fara mjög langt aftur í tíð- ina til þess að greina aldagamla siði og venjur, er tíðkast hafa með þjóðinni um aldir. Til er aragrúi heimilda um ver- stöðina, einnig þykkar bækur. Bæði samdar af fróðleiksmönn- um, er safnað hafa sögu, og eins samtímalýsingar, fornar. Meðal þeirra fjölmörgu er lýst hafa vertíðinni fornu, er Oddur Oddsson sjómaður og síðar gull- smiður og símstjóri á Eyrarbakka, (1867—1938). Oddur var ættaður úr Fljótshlíð, og bjó þar reyndar á Sámsstöðum, föðurleifð sinni á árunum 1889—98, en það skiptir miklu máli; Oddur kom úr sveit, og þekkti því að eigin raun, tengsl sveitafólks við verstöðina og ver- tíðina. Oddur Oddsson fékkst töluvert við ritstörf og ritaði m.a. bókina „Sagnir og þjóðhættir“, er kom út fyrir rúmlega fjórum áratugum, og einnig ritaði hann töluvert í blöð og tímarit. Árið 1928 birtist eftir hann ítar- leg ritgerð f verinu 1880—90 og er hún birt hér, lítillega stytt, með leyfi Jórunnar Oddsdóttur, sem ein er á lífi fjögurra barna Odds og konu hans Helgu Magnúsdóttur (1867—1949) Vertíðin undirbúin „Að fá að fara til vers var það, sem sveitadrengir þráðu mjög. Stafaði það að sumu leyti af með- fæddri ævintýralöngun og einnig af sögum eldri manna af hreysti- verkum og svaðilförum þeirra og annarra í verinu. En það voru ekki einungis unglingarnir, sem hlökkuðu til vertíðanna, það gerðu einnig und- antekningarlítið allir yngri menn að minnsta kosti, og allt eins þeir, sem heima áttu beztu aðbúð í góðum húsum, þar sem þeim var allt rétt í hendur, en áttu þar á móti von á að verða að búa í allt annað en vistlegum útikofa kald- asta tíma ársins, verða algerlega að sjá um sig sjálfir, þola kulda, vos- búð og strangasta erfiði með köfl- um, og horfast í raun og veru margoft í augu við opinn dauð- ann. En í verinu var ofurlítið meira frjálsræði en heima, og því hafa íslendingar unnað frá öndverðu. Strax á haustin var farið að búa út „færur“ þeirra, er róa áttu í verunum, en færur var nefnt einu nafni allt það, sem vermaður þurfti að hafa að heiman, svo sem föt, gerðir skór, skinnklæði, ýmsir smámunir, sem búast mátti við, að ekki fengjust í verinu, eða væru dýrari þar, og verskrínan með smjöri, sem drepið var í annan enda, en „smálka“ eða kæfu rennt í hinn. Færurnar voru svo sendar í verið, annaðhvort á haustin, eða um það bil að menn fóru til vers. Duglegir menn tóku þá að sjer að flytja þær fyrir marga, voru það oft slæmar ferðir um hávetur, allt vegalaust og brýr engar. Ráku þeir hestana lausa til baka og voru þá kallaðir „heimrekstrarmenn“. Þeir, sem róa skyldu í verstöðv- um austanfjalls, áttu að vera komnir í verin sunnudaginn fyrst- an í góu. Fóru þeir því af stað í síðustu viku þorra, er heima áttu á Suðurlandsundirlendinu. Var burtfarardagur vermanna allmik- ill alvörudagur á heimilunum. Öllum var ljóst, hve mikil hætta fylgir sjóróðrunum, en tilfinnan- legast var það vinum og vanda- mönnum. Þar að auki neyddust SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 75

x

Sjómannadagsblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sjómannadagsblaðið
https://timarit.is/publication/557

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.