Sjómannadagsblaðið - 01.06.1994, Blaðsíða 83

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
81
Kanadiski túndurspillirinn SKEENA á strandstað við Viðey.
sjóliðar sem allir farast. Sumir þeirra
drukkna en aðrir krókna úr vosbúð og
kulda. Lík þeirra finnast í Viðey en
flestra undan bænum Mógilsá á Kjal-
arnesi, þar sem flekana rekur að landi.
Lík eins finnst ekki. Minningarathöfn
og útför sjóliðanna sem fórust af Ske-
ena fór fram með mikilli viðhöfn hinn
28. október og þeir jarðsettir í Foss-
vogskirkjugarði.
Meðal þeirra var sjómaður, A. Un-
ger að nafni, 21 árs gamall, og í minn-
ingu „Abe, yfirmanna hans, skipsfé-
laga, fjölskyldna og vina“ hefur bróðir
hans Isaac Unger gefið út bókina
„Skeena Aground“, þar sem saga
skipsins er rakin bæði í friði og stríði.
Fyrir þetta björgunarafrek var Ein-
ari afhent skrautritað heiðursskjal í
nafni Georgs VI. Bretakonungs og
einnig var hann sæmdur heiðursorðu
og nafnbótinni „MBE-Member of the
British Empire“.
En hver urðu svo endalok Skeena?
Þrír stórhuga íslendingar, þeir Ársæll
Jónsson kafari, Guðbjörn Þorbjörns-
son forstjóri og Páll Einarsson vél-
stjóri keyptu skipið á strandstað, og
um haustið náðist það á flot. Var það
dregið inn að Gelgjutanga, og þar var
það hoggið og bútað niður í brotajám.
Það mun hafa verið 1943 eða 1944
að framhluti Libertyskips fannst á reki
mannlaus úti af Vestfjörðum eða suð-
ur af landinu að sumra sögn. Þessi
risastóri framhluti var dreginn til
Reykjavíkur og komið fyrir undan
Gelgjutanga. Skip þetta var amerískt
og hét John Randolph. A árunum
1944 eða 1945 var Bátanaust stofnsett
og úthlutað landrými við Gelgjutanga,
en þar var þá vélaverkstæðið Keilir
fyrir. Á fyrstu árum Bátanausts var
trésmíðaverkstæðið um borð í skips-
flakinu á meðan verið var að koma
upp aðstöðu þar á svæðinu, húsnæði
og svo sjálfri dráttarbrautinni. Til
gamans og fróðleiks má geta þess að
akkerisspilið úr John Randolph var
sett upp við slippinn og notað sem
dráttarspil við sjálfan sleðann er bátar
voru teknir á land eða sjósettir. Eins
og fyrr segir var tundurspillirinn Ske-
ena fluttur til niðurrifs inn að Gelgju-
tanga. Og árin liðu. Sennilega hefur
það verið 1952 að búið er að koma
öllum hlutum, járni sem og öðru úr
Skeena um borð í John Randolph, en
þetta hafði allt verið selt til Englands í
brotajárn. Tveir enskir dráttarbátar
leggja upp með þennan þunga og erf-
iða farm í drætti. Þegar skipin nálgast
strendur Skotlands slitna dráttartaug-
arnar. John Randpolph rekur á land,
kennir grunns, rifnar og hverfur þarna
í djúpið við klettótta ströndina. Þarna
tapaðist það sem eftir var af ameríska
Libertyskipinu og brotajárnið úr Ske-
ena.
Það sem hér hefur verið ritað er að
mestu ófullnægjandi, og því er borin
fram sú fróma ósk til þeirra er þetta
lesa og vita betur að hafa samband við
greinarhöfund.
Frá Gelgjutanga árið 1946. Tundurspillirinn Skeena bíður niðurrifs og framhluti Li-
bertyskipsins John Randolph. Á myndinni sést í stefni og hvalbak á íslenskum togara
sem þarna er í klössun.