Sjómannadagsblaðið - 01.06.1996, Síða 84

84
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
í stríði með Rússum gegn Tyrkjanum
Árið 1770, á dögum Katrínar miklu, réðst íslenski ævintýramaðurinn Árni
Magnússon frá Geitastekk í herför með rússneska flotanum gegn Tyrkjum og segir
hér frá upphafi þessa óvenjulega ferðalags
egar ég hafði nú verið í tvö ár
við Holmen, eftir út kom af
arrestinu, heyrðist að sú rúss-
iska keisarainna vildi begjöra fólk
með sínum stríðsskipum inn í Tyrk-
eríið. Nú voru ailir að láta sig skrifa
með hennar væntanlegum skipum
frá Austursjónum, því um jólatíðir
reistu þeir tveir, kontra-admiral Arf
og kommandör Basballe, er báðir
höfðu verið í franskri þénustu og
skildu öll tungumál. Þeir höfðu og
angefið fyrir Hennar Majestet, keis-
arainnunnar af Rússlandi, að þeir
yrðu nauðsynlega að hafa nokkra
danska matrósa með sér til þessarar
reisu, sem og stýrimenn, timbur-
menn,skipherra ogbátsmenn. Þartil
voru allir fúsir, so ég trúi fyrir víst að
kóngur hefði aldrei haldið einum
manni í Hólmens þénustu, hefðu all-
ir komið sem vildu. Þar var eg og
með er mig út gaf fyrir konstabel,
það er að hafa uppsikt með fallstykk-
in. Daginn eftir kom sú ordre frá
Admiralitetet, að skrifa skyldi 10
menn af hverju kompagnie. Urðu
margir þungsinnaðir af þessu.
Nú liðu stundir þar til þessi rúss-
neski floti inn kom til Kaupmanna-
hafnar. Margir af þessum, er voru
skrifaðir, gengu til Laurwig, sem var
greifi og ypparsta yfirvald yfir Hólm-
ens fólki, að leggja góð orð til með
sér, að anteknir yrðu með flotanum.
Þegar Arf og Basballe komu, höfðu
þeir orður að ei fleiri taka mættu en
tvo af hverju kompagnie, og þeir
sömu skyldu hafa góð attester að
framvísa þeirra kapteini, að þeir séu
skikkanlegir og góðir sjómenn. Nú
kemur sá dagur er vér skyldum mæta
í greifans garði, er admiral Arf og
kommandör Basballe voru. Þá voru
margir hræddir og skjálfandi að ei
anteknir yrðu. Nú voru þó tíu upp-
stilltir af hverju kompagnie, er þeir
skyldu útvelja tvo. Hinir skyldu þéna
þeim danska kóngi, sem öllum var
þvernauðugt. Þegar vér vorum ant-
eknir, fengum vér vora þrjá mánað-
arpeninga sem voru 15 ríkisdalir og
að þrem dögum liðnum skyldum vér
mæta um borð í þau rússisku orlogs-
skip. Vér lifðum eftir þessum orðum
og komum nokkrir til admiralen og
nokkrir til kommandören. Hinir
þriðju til þess rússiska kapteins upp á
orlogsskipið „Asia“, er var það
þriðja og síðsta orlogsskip, er vor
admiral hafði kommando yfir. Á öll-
um þessum þremur stríðsskipum
voru danskir bátsmenn, timburmenn
og einn stýrimaður, er skyldu kenna
þeim Rússum þá réttu skipsaðferð.
Þar voru og anteknir í þessa ferð
bæði lautinantar og fáir kapteinar, er
voru allir danskir. Eftir þetta vorum
vér uppstilltir á skipinu og máttum
gjöra vorn eið að voga skyldum líf og
blóð fyrir Hennar Majestet keisar-
innunnar af Rússlandi, Katrine Al-
exandria (Alexejevna). Að þessu
búnu sögðu oss allir Rússar vel-
komna um borð og næstkommander-
andi sagði vér skyldum öngvan skort
líða, hverki til fæðu eður klæða.“
Rússar voru ætíð
glaðir og góðir
„Nú lágum vér á Kaupinhafns reið
hér um níu daga og fengum tíu skip-
pund brauð af kóngsins próvíant-
garði sem og ferskt uxakjöt hvern
dag. Þegar Rússar smökkuðu það
danska brauð, vildu þeir það eigi,
heldur komu þeir kogtu vatni uppá
það og knúsuðu í smáparta, og þegar
krafturinn var kominn í vatnið af
brauðinu, höfðu þeir það í staðinn
fyrir öl og komu edik í bland, sem
smakkaði mikið vel. Þeirra fæða var
bæði mikil og góð, so vér óskuðum
að reisan lengi vara skyldi. Vor vinna
var nú ei stór — og sérdeilis góða
undirofficere, sem voru Rússar, en
þeir dönsku voru mikið verri bæði að
straffa og láta oss vinna eftir sem
vanir til voru á Hólminum. En vor
kommandör sagði, þeir skyldu vera
skikkanlegir og ei taka sér af því sem
þeim ekkert við kæmi. Þeir skyldu
vera mestir þegar vér kæmum til
Tyrkjans. Þá vildi hann sjá þeirra
dugnað og karlmennsku. Hér eftir
urðu þeir mikið þegjandi og þanka-
fullir, en Rússar voru ætíð glaðir og
góðir, helst yfirvöldin. Ég var alltíð
við fallstykkin og þess á milli að gera
karduser og forladninger til fall-
stykkjanna, en þegar vakt hafði var
ég aftur uppi á skipinu, því þar voru
mínar tvær kanónur eða fallstykki, er
ég skyldi upppassa, þegar með
þyrfti, því ætíð skyldu þær vera
hlaðnar með púður og kúlur nótt sem
dag, helst þegar inn komum í Tyrk-
eríið.“
„Vil heldur þéna Rússum í tíu
ár en þeim dönsku í fímm
daga...“
„Kort sagt: Eg vil heldur þéna
Rússum í tíu ár en þeim dönsku í
fimm daga, bæði upp á atlæti og að-
búnað, því þeir Rússar hafa meiri
uppskikt til þeirra kóngs eður keis-
ara en þeir dönsku. Vor kæra keis-
arainna heldur mikið meir með þeim