Gripla - 01.01.1990, Side 119

DE TO REDAKSJONENE AV HARÐAR SAGA
115
være sagaens forfatter.12 Jeg vil ikke i denne artikkelen dr0fte disse
sporsmálene pá nytt, men forhápentlig fár jeg h0ve til á komme til-
bake til dem i en annen sammenheng.
ÁGRIP
Harðar saga er í heild sinni aðeins varðveitt í einu skinnhandriti, AM 556a
4to, sem ritað er um 1475. Til eru allmörg pappírshandrit, en þau eru öll runn-
in frá 556a. Meðal brotanna úr svonefndri ‘Pseudo-Vatnshyrnu’, AM 564a 4to
frá upphafi 15. aldar, er eitt blað úr styttri gerð sögunnar sem samsvarar átta
fyrstu kapítulunum í 556. Margt hefur verið ritað um samband þessara tveggja
sögugerða, og er yfirlit um það að finna í útgáfu Sture Hasts af sögunni (1960),
bls. 96 o.áfr., og í bók Theodore M. Anderssons, The Problem of Icelandic
Saga Origins (1964), bls. 146 o.áfr. Flestir fræðimenn hafa verið þeirrar skoð-
unar að ‘Pseudo-Vatnshyrna’ geymi söguna í sinni upprunalegu gerð og að hún
sé aukin í 556. Guðbrandur Vigfússon hélt þessari skoðun fyrstur fram í inn-
gangi Sturlunga sögu (1878), en síðar hafa tekið í sama streng meðal annarra
Finnur Jónsson, Jón Jóhannesson, Sigurður Nordal, Sture Hast og Theodore
M. Andersson.
Onnur skoðun á sambandi sögugerðanna kemur fram hjá Einari Ól. Sveins-
syni í bók hans Dating the Icelandic Sagas (1958) sem síðar kom út á íslensku í
aukinni gerð (Ritunartími íslendingasagna, 1965). í Ritunartíma segir hann
um lengra textann (bls. 125-26):
. . . yfirleitt orkar þessi texti svo á máltilfinningu mína, að hann sé frá
14. öld. En auðvitað má hann vel vera saminn upp úr 13. aldar texta.
Frá sama frumtexta mun svo Vatnshyrnusagan komin, en hún er áreið-
anlega stytt, og hygg ég sumt, sem á milli ber gerðunum tveim, stafa af
villum sem komið hafi inn, þegar styttingin í Vatnshyrnutextanum var
gerð.
í undanfarandi ritgerð er rennt stoðum undir tilgátu Einars Ól. Sveinssonar
meö nákvæmum samanburði sögutextanna. Telur höfundur engan vafa á því
að bæði handritin, 556 og 564, séu runnin frá sama frumtexta og sé hann að
öllum líkindum styttur í 564. Styttingin er fremur hroðvirknislega gerð, og
mun tilgangurinn hafa verið sá að gera nothæft ágrip af aðalefni sögunnar.
*“ Sigurður Nordal, Nordisk Kultur 8B, Kobenhavn 1953, s. 263; Jón Jóhannesson,
Gerðir Landnámabókar, Reykjavík 1941, s. 88 f.