Eimreiðin - 01.04.1937, Síða 67

EIMREIÐIN
Ýmislegt um vermensku á 19. öld.
Eftir Jóhann Hjaltason.
Mjög sjaldan sjáum vér ástæðu til að óska þess að mega
Hfa upp aftur liðna tíma, en þó erum vér við þá tengdir
°g alt vort líf og athafnir upp af þeim sprottið. Fyrir þá sölc
eru þeir oss merkilegir og saga þeirra óþrotlegt athugunar-
°g áhugaefni vort. Það orkar á engan hátt tvímælis, að 20.
öldin er merkileg öld í atvinnulifi þjóðarinnar, nýr tími með
nýjum siðum. Hitt veldur ef til vill meiri álitum, hvort hin
!9. öldin sé jafn-merlc í því tilliti. Þó er hún það, frá því
sjónarmiði að vera síðasta timabil tækni og tækja, sem nú
ei'u að mestu liorfin undir gleymskunnar feldi.
í sjávarútvegi og sjósókn er það ekki hvað sízt sem þetta
tímabil er hinztu dagar veiðiaðferða og veiðitækja, sem nú
€r að litlu getið.
Nítjánda öldin var yfirleitt harðindatími hér á landi, sem
l'ha nýbreytni liafði að færa í atvinnuháttum, fyr en undir
*°k aldarinnar.
í »Tíðavísum« frá 1813 er svo að orði lcveðið:
»Ekki risa undir má,
engin vinna til endist,
geipiprísum öllu á,
átján sinnum hærri' en fyrst.
Aflabrestur allsstaðar,
fslands skerða vesalt táp
heltök verstu höndlunar,
liörð árferð og skepnudráp«.
Svipað þessu helzt við og við út alla öldina, en má telja
lykti að mestu með harðindakaflanum frá 1881 86, sem
rak fólk í stórhópum til Vesturheims.
Þrátt fyrir mikla hvalreka, sem þá voru tíðir á ísaárum,
ásamt miklu seladrápi, þá féll fólkið samt úr hungri og
hungursóttum, ef eitthvað verulega bar út af með fiskafla.1)
t) Þorv. Thoroddsen: »Árferði á íslandi i þúsund ár«, hls. 204, 211, 220,
^62> 264, 269, 303.