Eimreiðin - 01.10.1943, Page 91

EIMHEIÐIN
JUTSJA
(og ei-u nú koinin út fjögur bindi
uftir ýnisa höfunda), Barðstrend-
ingabók og loks Homstrendinga-
l)ók, sem nú er alveg nýkomin á
ínarkaðinn.
Hit jiessi eru misjöfn að efni.
Sum ]>eirra eru safn ritgerða uin
lifnaðarhætti héraðsbúa, einkum á
siðari timum. Önnur eru saga hér-
nðsins, eins og t. d. saga Borgar-
ijarðar, ásamt þáttum um lifnaðar-
i)a;tti og menningu. Raunar er vafa-
samt, hvort heppilegt er að semja
slikar héraðasögur. Ókleift er að
slita héraðssöguna út úr landssög-
Unni, þvi að þær hljóta að grípa
að meira eða minna lcyti hvor inn
1 aðra, en er það er ekki gert, og
allt tekið, sem við kemur héraðinu
a einhveru hátt, verður sagan of
' iðamikil og geysi-tímafrek, þar
sem flest þarf að rannsaka frá rót-
um. Ef héruð landsins eignuðust
h'ert um sig slíka sögu, yrðu þær
allar að visu mikill efniviður i sögu
landsins, en mcð þeirri aðferð færi
mikil vinna forgörðum, því að lneg-
ara og eðlilegra er að fá útsýni
' fir landssöguna sém mcst af ciu-
Um sjónarhóli.
^>okkuð öðru máli gegnir um
^kagfirzk fræði. Þau eru ckki satn-
ielld saga Skagfirðinga frá upphafi
lil CIKia, heldur rit um sérstök svið
'ða þætti i sögu þeirra, og eru mörg
l’eiira hin merkustu, en þau segja
''i'i nándar nærri eingöngu frá
“''i'agfirðingum eða Skagafirði, hehl-
111 gripa inn i sögu annarra héraða
°-£! sögu alls landsins.
Barðastrandarsýsia er að ýmsu
st‘i kennileg sýsla, að mestu mjó
"k sundurslitin strandlengja ineð
.iölda fjarða, livergi bólsveitir, cins
°° i' a Suðurlandi, né heldur sem
303
iiinir breiðu dalir og héruð inn af
fjörðum og flóum á Norður- og
Austuriandi. Sérkennilegir eru og
búskapar- og lifnaðarhættir í
Breiðafjarðareyjum, og á auðvitað
sama við un> eyjar þær, sem eru
ekki i Barðastrandarsýslu. Við
Breiðafjörð er gnægð matar, eu
mikið bafa liðnar kynslóðir baft
fyrir því að draga björg í l)ú. Oft
hefur reynt þar á karlmcnnsku i
sjóróðrum og bjargsigum. Liklegt
tel ég, að bezt liefði verið að gefa
út rit um Breiðfirðinga i samein-
ingu, því að mjög er atvinnuhátt-
um og menningu hinna þriggja
sýslna, er að Breiðafirði liggja, likt
farið, þótt sumir hlutar Dalasýslu
hafi ef til vill noklu-a sérstöðu.
Barðstrendingabók er allstór,
Ö00 blaðsiður. Hefur Kristján Jóns-
son frá Garðsstöðum liúið liana
undir prentun og ritað formála : ð
henni. Skiptist hún i þrjá aðalhluta.
l'yrsti hlutinn cr héraðalýsing eftir
ýmsa. Tekur hann yfir rúman
þriðjung bókarinnar. Er þar taiin
hver jörð i sýslunni og nokkur lýs-
ing á benni. Þessi hluti tekur alltof
mikið rúm og er að minum dómi
mjög misheppnaður, enda þótt
þættirnir um hvcrja einstaka sveit
séu sæmilega ritaðir. Slíkt jarðatal
er hvorki fugl né fiskur, ekki sizt,
þegar enginn uppdráttur tylgir, og
gefur mjög lélega heildarmynd al'
sýslunni. í þess stað hefði átt að
]ýsa lienni í stórum, cn skýrum
dráttum, bæði landfræðilega og
jarðfræðilcga, lýsa nákvæmlega sér-
kennilegum stöðum og nefna sögu-
staði. Slík lýsing getur orðið
skemmtilestur, ekki Iciðinlegur og
]>reytandi, eins og bér verður, að