Eimreiðin - 01.04.1947, Síða 32

104
LÍFSÞÆGINDI OG LÍFSHAMINGJA
EIMRElúI^
lilutverk að flýta gróðrinum, frjósemi jarðvegsins minnkar °r
næringargildi jarðargróðans rýrnar. Reynslan bendir til, að svofl'1
geti ofl og einatt farið. Vísindin setja sína plástra á náttúruD®
og hyggjast liafa hana á valdi sínu, en árangurinn verður
oft ekki annar en sá, að hún fer úr eðlilegu jafnvægi og hefnir s'11
svo áðjir langt um líður á óvæntan hátt og ruglar allar áætlaJUr’
Mannskepnan er sjaldan eins snjöll og hún lieldur.
Við nánari atliugun er Ijóst, að aukið vahl yfir umhverfim1’
aukin lífsþægindi, liafa ekki ætíð í för með sér aukna lífslian1'
ingju. Hræðilegar afleiðingar síðustu tveggja heimsstyrjalda san11!1
svo ekki verður um villzt, að stóraukin tækni stendur ekki 1
neinu skynsamlegu lilutfalli við aukið siðgæði. Þær sýna þved
á móti, að siðgæðið stóð í stað, eða því lmignaði, meðan tæku111
inargfaldaðist. Frumstætt fólk er oft hamingjusamara og dygg^'
ugra að vissu leyti eu þeir, sem hlotið hafa ávexti menningar'
innar að vöggugjöf. Þó að þeir síðarnefndu séu sæmilega siðaðir
í einkalífi, þá er munurinn, þegar til heildarinnar kemur, of1
ekki annar en sá milli ])jóða á tuttugustu öhlinni og frumþjóða, a^
þær fyrrnefndu liafa margfallt fullkomnari tæki til að freinj11
ódæði, drottna yfir öðrum og undiroka aðra, en þær síðarnefndi1’
Það er óþarfi að nefna dæmi. Þau eru næg úr síðustu styrjöld-
Svo vikið sé að bættum kjörum stétta og starfsmanna, vegn11
aukinnar tækni og af öðrum áslæðum, þá her þetta sízt aðjast11-
En það er ekki sjálfsagður lilutur, að bætt lífskjör og aukin tækn1
geri mennina betri, hamingjusamari eða frjórri í hugsun. Borgar'
búinn, sem býr við öll fullkomnustu menningartæki nútímaD6’
getur eigi að síður verið óliamingjusamari og hölsýnni en bónd'
inn, sem hýr við einföld og frumstæð lífsskilyrði. 'j’æknil6?
framför útrýmir ekki öllum hindrunum úr vegi. Hún hreytir
aðeins eðli þeirra. „Vísindin efla alla dáð, orkuna stvrkja, viljat111
livessa, vonina glæða, hugann hressa“, segir skáldið. Þetla eI
rétt, það sem það nær. En engin vísindi geta ein út af fvrir *vr
fullnægt manneðlinu. Maðurinn lifir ekki af einu samaii hrauðn
Tökum t. d. lieilsufræði nútímans. Enginn mundi dirfast
neita því, að hún hefði marga og mikla kosti. Með aukinni ]>ekk'
ingu í þeirri vísindagrein hefur verið dregið stórlega úr hættunD1
af næmum sjúkdómum, harnadauði minnkaður og meðalaldnr
manna lengdur. Fljótt á litið virðist þessi tæknilega frainfó1