Eimreiðin - 01.07.1948, Side 66

226
GÖMUL SAGA OG GAMALT KVÆÐI
eimreiðin
svo margur eins og bros að sjá við sólu
er svipur dauðans yfir liðins brá.
Með virðingu oss ber vorn gang að gera
að gröf hvers þess af landans höfuðstétt,
sem vildi og kunni byrði sína að bera,
sem bjó — og vann af mætti gott og rétt.
Vér segjum blessun livers þess dánardegi,
sem drýgði eftir föngum gagn vors lands;
að hafa verið þarfur -— annað eigi —
er aðalsnafn í 6Ögu látins manns.
Vitaskuld getur enginn dauðlegur maður fullyrt, að ekki skeiki
neinu frá uppruna í kvæði, sem svo hefur lengi geymst í minninu
einu. En það sjá allir, sem kunnugir eru ljóðum Einars, að hér
er sumt, sem síðar kemur fram í öðrum kvæðum lians, þó að þar
sé með öðrum orðum sagt.
Sn. J.
Smásagna - list.
Hver eru þau einkenni, sem gera smásögu listaverk? A fyrstu áratugum
þessarar aldar komst smásagnalistin á mjög hátt stig. Ágætir liöfundar, einfl
og Kipling, Conrad, Galsworthy, Wells og Arnold Bennett, náðu mikilli leikm
í þessari tegund skáldsagnagerðar.
Wells sagði eitt sinn, að til þess að smásagan næði tilgangi sínum, hvort
sem nú efnið væri hryllilegt, skringilegt eða annað, yrði hún að flytja les-
andanum eitthvað „ákaflega bjart og hrífandi“, eitthvert leiftur frá arni and-
ans, og þó ekki vera lengri en það, að aðeins fimmtán til fimmtiu mínútur
tæki að lesa hana upphátt.
Hvernig á nú að ná þessu „ákaflega bjarta og lirífandi" í svo stuttu niáli
og á svo stuttum tíma? Somerset Maugham hefur svarað þessu á þá lcið, að
smásöguna verði að senija eftir ákveðnum uppdrætti, sem takmarkist af byrj-
unaratriði, hámarksviðhurði og lokahvíld. Sagan verður með öðrum orðum
að hnitmiðast um einhvern neista, sem lýsi upp ákveðið lífsviðhorf innan
vissra takmarka. Neisti sögunnar bregður nýrri birtu á þetta lífsviðhorf. Hann
beinir áhuga lesandans að vissu marki. Með því að takmarka lífið innan
geislavíddar þessa neista, er sagan orðin að tæki höfundar til þess að konia
á framfæri einhverju, sem liann telur mikilsvert. í stuttu máli: Smásagan
hefur þá boðskap að flytja, og að minu áliti er það þetta grundvallaratriði,
sem hefur verið talið mikilvægasta atriði góðrar smásögu.
C. E. M. Joad i bókinni Guide lo Modern Thought-