Eimreiðin - 01.01.1953, Blaðsíða 22

10
KALDA STRlÐIÐ OG ISLENZK MENNING
EIMREIÐIN
verða reknar ofan í höfundana af samlöndum þeirra, ef settar
væru fram um stórþjóðir, fá að standa andmælalaust og
þykja góð latína, þegar lítt kunn smáþjóð á í hlut.“ Síðan
þetta var ritað, hafa fslendingar með ærnum kostnaði aukið
sendiráð sín og bætt við nýjum, meðal annars til þess að
andmæla hættulegum rangfærslum um hina lítt kunnu smá-
þjóð vora. Höfundur hinna réttmætu orða, er tilfærð voru,
er nú einmitt sendiherra vor í Danmörku og mun því vafa-
laust standa þar vel á verði gegn hvers konar rangfærslum
í vorn garð. En bókmenntir vorar og tunga verður hvorugt
frá oss tekið, því að hvort tveggja er samgróið eðli hvers
íslendings og verður áfram, eins og líka heimilisiðnaðurinn
og atvinnuhættir í sveitum og við sjó vottaði um sérstæða
innlenda menningu allt fram á þessa öld, og gerir jafnvel
enn víða, þrátt fyrir alla vora nýsköpun og stóriðju.
Óviða er að leita betri raka fyrir því, hve rótföst og líf-
seig íslenzk menning er, en í viðhorfi Vestur-fslendinga og
afkomenda þeirra til gamalla og nýrra verðmæta hennar. Sé
það nokkurn veginn rétt metið, sem nýlega hefur verið í ljós
látið af þeim, sem bezt þekkja til landa vestra, að um 40.000
manns af íslenzku bergi brotnir séu nú uppi í Ameríku, þá
er það æði fjölmennur hópur, þegar borið er saman við
fólksfjöldann hér heima. Mikill hluti þessa fólks heldur í
heiðri islenzkri sérmenningu, er meira og minna mótað af
henni og virðist ekki gleyma henni, jafnvel þótt sjálf tunga
vor eigi á hættu að verða smám saman ofurliði borin af
þeirri tungu, sem þar er fyrir. Jafnvel meðal yngstu kyn-
slóðar Vestur-íslendinga er að finna fólk, sem varðveitir
menningu vora ótrúlega vel. í Bandaríkjunum og Kanada
virðist líka ekkert vera gert til þess af hálfu stjórnarvalda
að hefta sérmenningu þeirra þjóðabrota, sem þar hafa setzt
að. Þvert á móti fá sérkenni þeirra að njóta sín, og engin
höft eru á þau lögð. En það er meira en sagt verður um
sum önnur stórveldi á hnetti vorum.
Breytingar og byltingar þær, sem orðnar eru í atvinnu-
háttum, framleiðslu og þjóðfélagsskipulagi undanfarin ár,
hafa að sjálfsögðu haft sín áhrif á hina gömlu menningu
vora. Upplausnar hefur gætt og gleymsku á dýrmæt verð-