Eimreiðin - 01.01.1953, Blaðsíða 70

Máttur mannsandans
eftir dr. Alexander Cannon.
VII. kafli.
Undirvitund og djúpvitund.
[Islenzka þýðingin á hugtökum þeim í nútima-sálfræði, sem á ensku eru
einkennd með orðunum consciousness, subconsciousness og unconsciousness,
hefur verið nokkuð á reiki og um þau notuð ýms orð, sitt é hvað. I kafla
þeim, sem hér fer á eftir, nota ég orðið vitund um „consciousness", undir-
vitund um „subconsciousness" og djúpvitund (fjarvitund) um „unconscious-
ness“, en á þessu þrenns konar sálarástandi er gerður skýr greinarmunur
hjá höfundi kaflans. Þá notar höfundurinn einnig orðið superconsciousness
stundum um djúpvitundina, og hafa menn stundum þýtt það orð yfirvitund
á íslenzku (sbr. super-naturalisme, sem hefur verið þýtt yfirnáttúruskoðun,
leitt orð og langt). Hávitund nota ég heldur en yfirvitund um þetta orð.
Þýð.]
Vér skulum nú íhuga þær tvær megindeildir mannshugans,
sem nefndar eru undirvitund og djúpvitund. I nútíma-sálfræði
er tmdirvitundin einn geysiviður geymir óræðra hæfileika, þar
sem hlaðizt hafa upp og skráðar hafa verið allar liðnar endur-
minningar og skyggningar hugans, reynsla hans, eftirtekt og
þekking, sem með hæfilegri örvun er hægt að vekja upp aftur
í vitundinni. En hafi nútíma-sálfræðin rétt fyrir sér í þessu, þá
verður einnig að gera ráð fyrir djúpvitund, sem líka mætti nefna
hávitund hugans, uppsprettu fjölda geðbrigða, skynjana, fjöl-
þættrar reynslu og þekkingar, sem sjálf vitund vor hefur ekki
komizt í samband við, en getur þó undir sérstökum kringum-
stæðum spannað. Þessi djúpvitund vor víkkar, verði hún fyrir
ákveðinni örvun, þenst út og þróast — og getur undir áhrifum
dáleiðslu orðið hluti af vitund vorri. Þessari þenslu eða upphafn-
ingu djúpvitundarinnar má líkja við aukna sjónhæfni augans.
Út-fjólubláu og út-rauðu geislarnir í litrófinu eru ósýnilegir aug-
um vorum. En séu augu vor gerð hæf til að skynja sveiflur