Eimreiðin - 01.01.1958, Blaðsíða 69

HÖFUM VÉR EFNI Á AÐ BÍÐA?
45
sóttu og vörðu mál sitt. Ennfremur voru rædd torskilin orð
og kenningar. Sá tími og það fólk, sem sögurnar greina frá,
varð lifandi veruleiki fólkinu í snævidrifnum torfbænum norð-
ur í Hælavík eða Grímsey, austur í Jökuldalsheiði eða Fljóts-
hverfi, vestur á Hvallátrum eða inni í Árnabotni, uppi í Kal-
uiannstungu eða Næfurholti við Heklurætur. Það fann ættar-
tengslin í eðli og hugsunarhætti, því jókst mannvit og mann-
þekking, og það gæddist andlegri reisn og lífsþori. Og í hug
þess lifðu dásemdir og gátur tungunnar, þessa máls skálda,
vígamanna og kvenskörunga sagnanna. Hví ekki láta þetta
undur gerast í skólastofu nú á dögum?
Saga hinna fyrstu alda íslandsbyggðar yrði engan veginn
betur kennd en á þennan hátt, og um leið brygði bjanna
yfir alla hina síðari sögu þjóðarinnar. Þarna þyrfti um fyrstu
aldirnar aðeins við að bæta nokkrum staðrevndum, sem börn-
ln yrðu raunverulega að festa sér í minni — og mundi reyn-
ast létt og ljúft að læra. En ekki einungis við kennslu á sögu
fyrstu aldanna er unnt að styðjast við bókmenntimar. Jafn-
°ðum og sögunni vindur fram, er hægt að birta lifandi mynd-
lr. sem skáldin hafa brugðið upp frá öllum tímum — allt til
v°rra daga, og verða fleiri og fjölþættari eftir því sem lengra
^íður. Og þarna er ekki eingöngu til skáldanna að sækja. Jafn-
Vel hinar fáorðu og oft nöturlegu frásagnir annálaritaranna
gefa góðum kennara tilefni til mjög svo lifandi lýsinga, sem
festa mundu í minni barnanna hina raunverulegu sögu, hið
líðandi og stríðandi líf þjóðarinnar.
Hér er hægt að skírskota til fjölmargra dæma, en til þess
er ekki tóm. Nú verð ég að víkja að framhaldsskólunum.
I barnaskólanum hafa börnin lært að hlusta, lært að segja
frá í mæltu máli og rituðu, lært að lesa í heyranda hljóði af
ilningi og tilfinningu fyrir efninu — og sagan hefur birzt
þeim í lifandi myndum. Það hafa sem sé smátt og smátt orð-
Jð til skilyrði hjá þeim til að skilja viðleitni til skýringar á
0rsökum og afleiðingum, hið lifandi samhengi sögu og bók-
jþennta við andlegt líf og ytri kjör þjóðarinnar — einstak-
lr>ga og heildar — það, sem á að vera höfuðatriði allrar fræðslu
Urn tungu, sögu og bókmenntir. Svo er þá kominn tími til að
taka efnið fastari tökum.